Προτεινόμενες αλλαγές στα ΑΕΙ και ΤΕΙ

Είδηση: Σημαντικές αλλαγές προβλέπονται στο κείμενο διαβούλευσης το οποίο ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Παιδείας σχετικά με τα ΑΕΙ. Μεταξύ των άλλων περιλαμβάνονται η εκχώρηση αρμοδιοτήτων, όπως η μισθοδοσία και η πρόσληψη καθηγητών, που σήμερα γίνονται από το υπουργείο Παιδείας. Τα διοικητικά όργανα των πανεπιστημίων, όπως η Σύγκλητος και το Συμβούλιο Διοίκησης θα έχουν τις αρμοδιότητες αυτές και θα λογοδοτούν στο υπουργείο.

Στην διαβούλευση θα αποσαφηνιστεί η σύνθεση των οργάνων αλλά προτείνεται το Συμβούλιο Διοίκησης να αποτελείται από άμεσα εκλεγμένα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας του Ιδρύματος, εξωτερικά μέλη, φοιτητές και εκπροσώπους του διοικητικού προσωπικού. Ως εξωτερικά μέλη χαρακτηρίζονται σημαντικές προσωπικότητες που έχουν διακριθεί σε διάφορους τομείς της επιστήμης, των γραμμάτων, των τεχνών και της ευρύτερης κοινωνίας.

Η χρηματοδότηση των ΑΕΙ παραμένει κρατική αλλά θα εξαρτάται από την "βαθμολογία" του κάθε ΑΕΙ μέσω 15 κριτηρίων. Μεταξύ των αλλαγών προβλέπεται ότι η μονιμοποίηση θα ξεκινάει από τους αναπληρωτές καθηγητές κάτι που μέχρι τώρα ίσχυε και για τους επίκουρους.

Ενθαρύνεται η μετακίνηση των φοιτητών μεταξύ τμημάτων αλλά και ΑΕΙ ενώ για το σύνολο των θεμάτων τους περιλαμβανομένων και της στέγασης και σίτησης τους θα καθορίζει ξεχωριστά ο αναλυτικός κανονισμός του κάθε πανεπιστημίου. Ανοιχτό αφήνεται το ενδεχόμενο συνεργασίας με ιδιώτες. Εισάγονται ακόμη φοιτητοδάνεια σε συνεργασία με τράπεζες. Γίνεται λόγος ακόμα και για συγχωνεύσεις τμημάτων και σχολών.

Σύμφωνα με το υπουργείο, οι νέοι φοιτητές θα εισάγονται σε Σχολές ή ανάλογα με τις συνθήκες σε Εκπαιδευτικό Ίδρυμα (Πανεπιστήμιο ή Τεχνολογικό ίδρυμα). Μετά το τέλος του πρώτου έτους θα εντάσσονται στα επιμέρους προγράμματα σπουδών της Σχολής, ανάλογα με τις επιδόσεις και τις προτιμήσεις τους.

Όσον αφορά στο διδακτικό προσωπικό προτείνεται να κρίνεται και να αξιολογείται ενώ οι καθηγητές θα μπορούν να διδάσκουν ταυτόχρονα σε Ελλάδα και εξωτερικό. Δημιουργούνται κέντρα αριστείας και το Εθνικό Πανεπιστημιακό που θα στηρίζει τις τεχνολογικές καινοτομίες των ιδρυμάτων, τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας και τα πνευματικά τους δικαιώματα.

Για τις πρόσφατες προτάσεις της "επιτροπής σοφών" διαβάστε εδώ.

Σχόλιο: Πολύ φοβόμαστε ότι οι αλλαγές αυτές (μαζί με τα επερχόμενα ΣΔΙΤ στην παιδεία) οδηγούν την ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση σ' ένα δρόμο που δεν θα έχει γυρισμό και που οδηγεί στην απόλυτη εμπορευματοποίηση και αυτού του κομματιού της εκπαίδευσης.

Ας πάρουμε όμως τα επί μέρους κομμάτια του σχεδίου - Καταρχήν, η διαφημιζόμενη αυτοδιοίκηση που "θα συντελεστεί με τις αλλαγές αυτές" είναι ήδη υπαρκτή: Τα πανεπιστημιακά ιδρύματα και σήμερα καθοδηγούνται από την Σύγκλητο και από διοικούσες επιτροπές τα οποία παίρνουν αποφάσεις για τα πάντα (εκτός από τη δημιουργία νέων τμημάτων για τα οποία την τελική απόφαση παίρνει το Υπουργείο). Επομένως η διεύρυνση των επιτροπών αυτών έχει ως στόχο να εισάγει άτομα ξένα ως προς την πανεπιστημιακή κοινότητα και την τοπική κοινωνία που παραδοσιακά τις αποτελούν- π.χ. έμμισθους μάνατζερ και στελέχη επιχειρήσεων τα οποία επομένως θα μπορούν να κατευθύνουν τα προγράμματα σπουδών προς τις κατευθύνσεις που θέλουν. Αν στόχος των πανεπιστημίων είναι η δημιουργία πτυχιούχων που θα εξυπηρετούν επιχειρήσεις τότε έχει καλώς. Αν στόχος όμως η μόρφωση και η παιδεία τότε μάλλον θα πρέπει το ζήτημα να εξετασθεί διαφορετικά.

Η εισαγωγή των "φοιτητοδανείων" βάζει στο παιχνίδι της τράπεζες που κατά τ' αγγλικά πρότυπα, θα μπορούν να αποκτούν έτσι πελάτες για μια ζωή, κρατόντας τους φοιτητές δέσμιους μέχρι την αποπληρωμή των δανείων. Η αλλαγή επίσης του τρόπου χρηματοδότησης, αν και δεν υπάρξουν δικλείδες για τη βασική κάλυψη των υποχρεώσεων του κάθε ιδρύματος (τα οποία να υπενθυμίσουμε ιδρύθηκαν από το κράτος και δε φύτρωσαν μόνα τους), θα δημιουργήσει προβλήματα βιωσιμότητας στα ιδρύματα τα οποία θ' αναγκαστούν να περάσουν σαν πρώτη προτεραιότητά τους την εξέρευση πόρων και όχι την παροχή γνώσεων. Ήδη υπάρχει "σύγκρουση συμφερόντων" σε αρκετά πανεπιστημιακά τμήματα (όπου καθηγητές χρησιμοποιούν για προσωπικό όφελος φοιτητές συναγωνίζοντας αθέμιτα τον ιδιωτικό τομέα), το οποίο αναμένεται να επεκταθεί. Παράλληλα δεν θα μπορεί έτσι ν'αποφευχθεί και η πιθανή μετατροπή των περιφερειακών δραστηριοτήτων των πανεπιστημίων (π.χ. σύτιση, φοιτητικές εστίες, βιβλιοθήκες κ.λπ) σε κέντρα απομύζησης των φοιτητών όπως συμβαίνει στις ΗΠΑ και στην Μ.Βρετανία - τα οποία αποτελούν τα πρότυπα (και αυτής) της "μεταρρύθμισης". (Φανταστείτε τι έχει να γίνει στην ήδη μικρή πίτα αν προσπαθήσουν να πάρουν κομμάτι της και τα "Κέντρα Μεταλυκειακής Εκπαίδευσης").

Η αλλαγή στη βαθμίδα από την οποία θα μονιμοποιείται πλέον το προσωπικό δημιουργεί επιπλέον εξαρτήσεις των κατώτερων μελών από τ' ανώτερα. Ήδη οι συνθήκες κάτω από τις οποίες εργάζονται αυτά θυμίζουν σχέσεις "δουλείας" ή στην καλύτερη περίπτωση "παλιού-νέου" στον στρατό. Φανταστείται τι έχει να συμβεί σε περίπτωση που υπάρξει "ανέβασμα" του πήχη: Συνδυασμός αυτού με την ατομική αξιολόγηση (η οποία παρεπιπτόντως δεν υπάρχει ούτε στην υπερβολικά νεο-φιλελεύθερη Μ.Βρετανία) θα δημιουργήσει μεγαλύτερη πίεση αφού η απαγκίστρωση τους (και η ελεύθερη εκπαιδευτική και ερευνητική δραστηριότητά τους) θα είναι ακόμα πιο δύσκολη.

Το ήδη υπάρχον και προβληματικό σύστημα προσλήψεων σε διδακτικό και ερευνητικό προσωπικό, θα γίνει ακόμα χειρότερο με την μεταφορά της αρμοδιότητας στα ίδια τα πανεπιστήμια: Τουλάχιστον με το παρόν σύστημα, υπάρχουν κάποια ενιαία προαπαιτούμενα για κάθε θέση (γνωστά στον καθένα) και οι ενστάσεις συζητιούνται από ανεξάρτητες επιτροπές. Και πάλι όμως η οικογενιοκρατία και η λογική "των δικών μας παιδιών" καλά κρατεί. Αν το Υπουργείο Παιδείας "αποσυρθεί" από τη διαδικασία, οι πιθανότητες τα πράγματα να γίνουν χειρότερα μεγαλώνουν ακόμα περισσότερο.

Από κει και πέρα, η δημιουργία των κέντρων αριστείας είναι καλή ιδέα όπως και η στήριξη των ευρισιτεχνιών, αλλά δεν ξέρουμε πως θα μπορεί να συμβαδίζει κάτι τέτοιο με την κατάργηση δημοσίων οργανισμών και φορέων που προωθούν την έρευνα και την τεχνολογία (όπως περιγράφονται εδώ). Επίσης η ταυτόχρονη διδασκαλία δε νομίζουμε ότι θα ευνοήσει ουσιαστικά τα ιδρύματα της χώρας μας: Τα "sabbaticals" είναι καθιερωμένα στις επιστημονικές μας κοινότητες και πολλοί σημαντικοί καθηγητές μπορούν να έρθουν και να διδάξουν στην χώρα μας (και το αντίστοιχο με δικούς μας). Αυτό που θέλουν τα πανεπιστημιακά μας ιδρύματα είναι η διερεύνηση των συνεργασιών με ξένα και η προσέλκυση των Ελλήνων που διαπρέπουν στο εξωτερικό για να δημιουργήσουν εργαστήρια , να μεταφέρουν τη βάση τους και να προσφέρουν γνώση στην χώρα μας. Το να διατηρούν το εργαστήριό τους αλλού και να έρχονται 2-3 μήνες τον χρόνο εδώ δεν θα προσφέρει κάτι ουσιαστικό στα ελληνικά πανεπιστήμια.

Κλείνοντας να πούμε ότι η μεταφορά φοιτητών μεταξύ των διαφόρων τμημάτων και πανεπιστημίων είναι ενάντια τόσο των περιφερειακών ιδρυμάτων (από τα οποία θα φεύγουν μαζικά φοιτητές) ενώ ενισχύει τις πελατειακές σχέσεις μεταξύ αυτών που θ' αποφασίζουν και αυτών που θα θέλουν την "μεταφορά". Θα πρέπει το σύστημα να είναι απόλυτα αδιάβλητο και να έχει συγκεκριμένα όρια - το ίδιο ισχύει και με την εισαγωγή κατά σχολή ή πανεπιστήμιο. Διαφορετικά θα καταλήξουμε σε ακόμα περισσότερους ανέργους (των δημοφιλών τμημάτων) και τη δημιουργία ενός καινούριου όρου, του "πανεπιστημιακού ρουσφετιού".

Θ' ακολουθούμε το θέμα και θα επανέλθουμε όταν το σχέδιο νόμου πάρει την τελική του μορφή. Πάντως όλα αυτά τα μέτρα σε συνδυασμό με την μαζική, προτεινόμενη είσοδο αλλοδαπών φοιτητών (τους οποίους με τις παρούσες συνθήκες δεν μπορεί να σηκώσει το σύστημα) αναμένεται σε βάθος χρόνου να οδηγήσει και σε κάτι ακόμα πραγματικά επαίσχυντο: Την επιβολή διδάκτρων ακολουθώντας το παράδειγμα της Μ.Βρετανίας. Μακάρι να βγούμε ψεύτες.

Πηγή: "Ελευθεροτυπία"