Έξι συν ένα πράγματα που μάθαμε μετά από ένα χρόνο (και βάλε) πανδημίας

 Στις 11 του Μάρτη του 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακήρυξε τον πλανήτη σε κατάσταση πανδημίας λόγω του COVID-19 (αυτού που όλοι μας ονομάζουμε λανθασμένα ως "κορωναϊό"). Την επομένη το πρωϊ, το ευρωπαϊκό παράρτημα του οργανισμού ακολούθησε, αιτιολογώντας την αναγκαιότητα της κίνησης (την οποία πολλοί χαρακτήριζαν τότε ως βεβιασμένη) στα 20000 κρούσματα και τους 1000 περίπου θανάτους που είχαν παρουσιαστεί στην Ευρώπη...

Στα 2021 ο πλανήτης βρίσκεται ακόμα σε κατάσταση πανδημίας. Εκατοντάδες εκατομμύρια κρούσματα, πάνω από ένα εκατομμύριο θάνατοι, οικονομίες σχεδόν κατεστραμμένες και μαζική στέρηση των προσωπικών μας ελευθεριών - πράγματα ανήκουστα και αδιανόητα σε καιρό ειρήνης.

Μέσα στην πραγματική καταστροφή και στο θρήνο στον οποίο ζούμε (άλλοι περισσότεορ και άλλοι λιγότερο), θα είναι άδικο (και ασέβεια σε όσους χάθηκαν) να μην χρησιμοποιήσουμε τη γνώση την οποία αποκτήσαμε για να γίνουμε καλύτεροι τόσο σε ατομικό, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Εμείς  προσπαθήσαμε να μαζέψουμε κάποια πράγματα που θεωρούμε ότι πρέπει να πάρουμε ως μάθημα - σ' αυτά ας προσθέσει (ή αφαιρέσει) ο καθένας ότι θεωρεί ως απαραίτητα:

α) Πριν την πανδημία θεωρούσαμε υπερβολικά πολλά πράγματα ως δεδομένα 

Ένα ταξίδι χωρίς άγχος σε μια άλλη χώρα, η καθιερωμένη επίσκεψη στη γιαγιά και τον παππού. Μια βόλτα στην ταβέρνα με φίλους. Το δικαίωμα να διαδηλώσουμε ή να ξεχωρίσουμε τον χρόνο της δουλειάς από αυτό που περνάμε (με λιγότερο άγχος στο σπίτι). Η ευκαιρία να δούμε την αγαπημένη μας ομάδα στο γήπεδο ή ν' αθληθούμε μόνοι μας σ' ένα γυμναστήριο. Η δυνατότητα ν' αγκαλιάσουμε τ' αγαπημένα μας πρόσωπα, να συμπαρασταθούμε σε κάποιον αγαπημένο μας που υποφέρει στο νοσοκομείο ή ν' αποχαιρετήσουμε κάποιον αγαπημένο μας που έφυγε για το μεγάλο ταξίδι. Η ευκαιρία να πάμε στην περιφορά του Επιταφίου και να πούμε το "Χριστός Ανέστη" την Μεγάλη Εβδομάδα. Να πάμε σ' ένα γάμο ή σε μια βάφτιση. Να κάτσουμε γύρω από το ίδιο τραπέζι και να γιορτάσουμε μια επέτειο ή μια γιορτή. Η δυνατότητα ν' ακούσουμε ζωντανά τον αγαπημένο μας καλλιτέχνη, να δούμε την καινούργια ταινία σ' ένα σινεμά. Η επιλογή του να πας "μια βόλτα στα μαγαζιά". Η λίστα με τα πράγματα που δεν μπορούμε να κάνουμε ή που πλέον τα κάνουμε έχοντας στο μυαλό μας "κι αν κολλήσω;" είναι τεράστια.

Το μάθημα είναι απλό: να μη θεωρούμε τίποτα δεδομένο, να χαιρόμαστε την κάθε ευκαιρία και στιγμή και να μην αφήνουμε κανέναν να μας πάρει τίποτα απ' αυτά που μας ανήκουν, χωρίς να το θέλουμε κι εμείς πραγματικά.

β) Ο κορωναϊός ήρθε για να μείνει

Ίσως το χειρότερο απ' όλα είναι το ότι όλοι μας συνειδητοποιήσαμε ότι η πρόσκαιρη χαλάρωση που βιώσαμε το περασμένο καλοκαίρι ήταν προσωρινή. Ο κορωναϊός ήρθε για να μείνει και θα πρέπει όλοι μας να το συνειδητοποιήσουμε και κυρίως να πιέσουμε και τους κατέχοντες την εξουσία ώστε να προετοιμάσουν τα κράτη και τους πολίτες γι' αυτό το γεγονός. Τα εμβόλια θ' αποτρέπουν τη νοσηλεία και τους θανάτους. Γι' αυτό θα πρέπει να κάνουμε χρήση των όπλων, για να μην έχουμε ανθρώπινες απώλειες.

Παρά το γεγονός όμως αυτό, θα πρέπει να μην επιτρέψουμε σε κανένα να επιρρίψει πλήρως την ευθύνη σε μας. Δεν μπορεί η αδυναμία των κυβερνώντων να επενδύσουν σε δημόσια συστήματα υγείας (ή ακόμα να χρησιμοποιήσουν τις δωρεές που γίνονται γι' αυτό το σκοπό), σε συντονισμό και επιβολή ανοιχτής διαχείρησης των πατεντών σε θεραπείες και εμβόλια τα οποία όλοι μας πληρώσαμε (μέσω των εθνικών και ευρωπαϊκών προϋπολογισμών) να γίνει δικαιολογία για ν' αποχαιρετήσουμε τα ατομικά μας δικαιώματα, να χρησιμοποιείται μονίμως η καραμέλα της περίφημης (και φυσικά αναγκαίας πάντα) "ατομικής ευθύνης", για να δικαιολογήσει τ' αδικαιολόγητα.

γ) Υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που έχουν διάθεση να προσφέρουν στο κοινωνικό σύνολο

Από τους συνταξιούχους (και βουλευτές) γιατρούς και νοισοκομές που δήλωσαν τη διάθεση να βοηθήσουν εθελοντικά στο ΕΣΥ στην αρχή της πανδημίας, τις ταβέρνες και τα εστιατόρια που μοίραζαν (και μοιράζουν) γεύματα για τους πληγόμενους, τις εταιρείες/οργανισμούς/ιδιώτες που έδωσαν χρήματα και υλικά για την ενίσχυση του ΕΣΥ, τους απλούς καθημερινούς ανθρώπους που ψώνιζαν για τους ηλικιωμένους γείτονές τους - ανεξαρτήτως κινήτρων, υπήρξαν πολλοί που θυσίασαν χρόνο, κόπο και χρήματα για να βοηθήσουν τους συνανθρώπους τους. Για να μην πούμε για τους γιατρούς, τους νοσηλευτές κ.ο.κ. που κάθε μέρα θυσιάζονται για το κοινωνικό σύνολο... Και αυτό είναι παρήγορο, γιατί δείχνει ότι υπάρχει ακόμα καλοσύνη, σε μια εποχή ακραίου υλισμού σαν τη δική μας.

δ) Οι συγκινητικότερες στιγμές έρχονται αυθόρμητα και εκτός προγράμματος.

Τα χειροκροτήματα στα μπαλκόνια για τους εργαζομένους στον κλάδο της υγείας, οι συναυλίες στις ταράτσες, το "Χριστός Ανέστη" σε αγνώστους στα μπαλκόνια το βράδυ της Ανάστασης, οι Χριστουγεννιάτικες κάρτες στους παππούδες και τις γιαγιάδες της πολυκατοίκιας που δε θα έβλεεπαν από κοντά τ' αποκλεισμένα παιδιά τους στο εξωτερικό από έναν άγνωστο ένοικο της πολυκατοικίας.  Αλλά και τα τελευταία αντίο μέσω Messenger του γιατρού στον παππού ή στον πατέρα που πέθαινε σε μια εντατική μόνος, η αυτοθυσία των νοσηλευτών κατά τη μεταφορά αγνώστων (και ανώνυμων για πολλούς από μας) μεταναστών με κορωναϊό στο νοσοκομείο, προκαλούν συγκίνηση και μας δίνουν ένα καλύτερο παράδειγμα για το μέλλον.

ε) Δε θα επιβιώσουμε αν δε συνεργαστούμε.

Το πρώτο κύμα συγκρατήθηκε γιατί δείξαμε αυτοσυγκράτηση και σεβαστήκαμε τους άλλους, αποφεύγοντας τ' ατομικά "αντάρτικα". Τα εμβόλια αναπτύχθηκαν σε χρόνο ρεκόρ γιατί οργανισμοί, πανεπιστήμια, εταιρείες και ελεγκτικοί μηχανισμοί συνεργάστηκαν (σχεδόν) άψογα. Από την άλλη είχαμε αδυναμία συνεργασίας στην έναρξή της πανδημίας (με την Κίνα να κρύβει στοιχεία και την μία χώρα να στοχοποιεί την άλλη για τη προέλευση και τη διάδοση του ιού), τις χώρες του κόσμου να μην μπορούν να συννεοηθούν αν πρέπει να έχουν κλειστά ή ανοιχτά σύνορα, να έχουμε παλλινωδίες για την κατασκευή και τη διανομή των εμβολίων και μια προσπάθεια των μεγάλων να "ρίξουν" τους μικρούς. Έχουμε ανεύθυνους να κάνουν "κορωνοπάρτυ" και να πηγαίνουν ταξίδια στο Ντουμπάι και ν' αγοράζουνε χαρτιά υγείας λες και έχει πιάσει ομαδική διάρροια την πολυκατοικία στην οποία μένουν. Όλα αυτά μας δείχνουν σε ατομικό, κοινωνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο ότι μόνο αν συνεργαστούμε - ως άνθρωποι, κράτη και ενώσεις - θα επιβιώσουμε αξιοπρεπώς. Αλλιώς ο κόσμος που ξέραμε θα χαθεί για πάντα. Εξάλλου έχουμε πολλά προβλήματα ακόμα μπροστά μας - δεν είναι διόλου απίθανο εξάλλου, οι επιπτώσεις του κορωναϊού να είναι μηδαμινά στα όσα θα βιώσουμε ως πλανήτης λόγω κλιματικής αλλαγής.

στ) Οι περισσότερες κυβερνήσεις και οργανισμοί όχι μόνο άργησαν να δράσουν αλλά παρέμειναν αδρανείς και δεν προετοιμάστηκαν για τη συνέχεια.

Είναι κοινά παραδεκτό ότι υπάρχει έλλειμμα ηγεσίας - εδώ και χρόνια - στις περισσότερες χώρες και παγκόσμιους οργανισμούς. Αυτό είχε φανεί από την περίοδο της οικονομικής κρίσης (ας θυμηθούμε π.χ. πως διαχειρίστηκε η Ε.Ε. την ευρωπαϊκή οικονομική κρίση), αλλά η ύπαρξή του φαινομένου κορυφώθηκε την περίοδο της πανδημίας. Δε θα πρέπει όμως να γίνει αυτό δικαιολογία για το ότι έγινε τον τελευταίο χρόνο που έφερε ένα ολόκληρο πλανήτη στα πρόθυρα της απόγνωσης. Και μπορεί η Κίνα να προβάλλεται ως παγκόσμια υπερδύναμη, αλλά στην πράξη φάνηκε ότι αν δεν οδηγήσουν καλά η Ευρώπη και οι ΗΠΑ, ο κόσμος όλος υα υποφέρει. Οι αρχικά σπασμωδικές αντιδράσεις και οι υποχρεωτικοί εγκλεισμοί μπορεί να δικαιολογούνταν λόγω της άγνοιας και της επιφυλακτικότητας. Στη συνέχεια όμως φάνηκε ότι κανείς από τους ηγέτες δεν μπόρεσαν να χρησιμοποιήσουν τον χρόνο που τους δόθηκε για να περιορίσουν τις συνέπειες της πανδημίας.

Στα δικά μας (που μας ενδιαφέρουν περισσότερο κιόλας), η κυβέρνηση όχι μόνο έκανε 7 σοβαρά λάθη στον αγώνα κατά της πανδημίας, αλλά δεν εκμεταλλεύτηκε και τον μεγάλο αριθμό δωρεών για την ενίσχυση του ΕΣΥ - κινήσεις που κόστισαν σε ζωές, κρούσματα και στην οικονομία. Αφήσαμε τον έλεγχο της διαχείρισης των παραγγελιών και των εγκρίσεων πλήρως στους γραφειοκράτες των Βρυξελλών, με τον Πρωθυπουργό να λειτουργεί ως βαποράκι φαιδρών ιδεών, όπως το διαβατήριο εμβολίων. 

και τέλος,

ζ) Θα χρειαστεί πολύ αγώνα για να γυρίσουμε εκεί που ήμασταν πριν την πανδημία

Και αυτό ισχύει για όλα τα επίπεδα. Ατομικά, κοινωνικά, οικονομικά, εθνικά. Πολλοί βρήκαν ευκαιρία και απέκτησαν έλεγχο και εξουσία στις ζωές μας. Να περιορίσουν δικαιώματα και ελευθερίες. Δε θα εγκαταλείψουν εύκολα τα κεκτημένα τους. Τα δε πρόσφατα μέτρα που διαχωρίζουν την κοινωνία δείχνουν το δρόμο που έχουν πάρει τα πράγματα. Θα χρειαστεί "γερό στομάχι", προσπάθεια και αγώνας - χωρίς λιγοψυχίες!