Εν μέσω 2ου lockdown: Αλήθειες και ψέμματα για τον κορωναϊό

Με αφορμή τα όσα γίνονται στον κόσμο και την μεγάλη πιθανότητα για ένα μεγάλο πανευρωπαϊκό lock
down, σας παρουσιάζουμε μερικά από τα όσα γνωρίζουμε για τον κορωναϊό, με μορφή ερωτήσεων και απαντήσεων.

Γιατί δεν "έφυγε" ο κορωναϊός το καλοκαίρι;

Το καλοκαίρι το περίμεναν όλοι γιατί πίστευαν ότι με τον ερχομό του καλού καιρού τα πράγματα θα γίνονταν καλύτερα. Πράγματι η διασπορά ήταν μικρότερη από τον Μάιο μέχρι τα τέλη του καλοκαιριού, όμως η ολοκληρωτική εξάλειψη του κορωναϊού δεν έγινε.

Εξαρχής όμως ήταν αδύνατο να "εξαφανιστεί" ο κορωναϊός το καλοκαίρι για δύο + ένα βασικούς λόγους; α) δεν είχαμε απόλυτη γνώση του πόσα ήταν τα ασυμπτωτικά κρούσματα στην Ελλάδα (επομένως με την χαλάρωση των μέτρων αυτά διέσπειραν τον ιό περαιτέρω) και β) με την επανέναρξη της κυκλοφορίας και τα ταξίδια τόσο στο εσωτερικό όσο και από το εξωτερικό, θα υπήρχε εισαγωγή και διασπορά σε νέες περιοχές κρουσμάτων, τόσο από το εσωτερικό και εξωτερικό. Αυτά σε συνδυασμό με την παράλληλη χαλάρωση των μέτρων (και την αδιαφορία από πλευράς μερίδας του πληθυσμού και των επιχειρήσεων να τηρήσει τα όποια μέτρα ήταν σε εφαρμογή) οδήγησαν στη διατήρηση μικρών αλλά σημαντικών εστιών ανά την χώρα. 

Ο έξτρα λόγος είναι απλός - η υφήλιος δεν μπορεί να βρεθεί στην ίδια φάση εποχών ταυτόχρονα, ενώ προφανώς (λόγω ασυμφωνίας) δε βρέθηκε ποτέ συνολικά σε lock-down. Έτσι υπήρξαν διαφορετικές περίοδοι μέγιστης έξαρσης με αποτέλεσμα να υπάρχει ενδο- και δια-συνοριακή διασπορά με περισσότερη ευκολία απ' όση μπορεί να φανταστεί κανείς (δεδομένης της σοβαρότητας της κατάστασης).

Τα κρούσματα όμως ήταν λίγα το καλοκαίρι - η κατάσταση φαινόταν υπό έλεγχο, τι έγινε και φτάσαμε στα τετραψήφια κρούσματα;

Εδώ έχουμε ένα συνδυασμό κρατικής αδιαφορίας και παντελούς έλλειψης ατομικής ευθύνης από μερίδα του πληθυσμού. Η χαλάρωση της κρατικής μηχανής επέτρεψε στο να μη γίνεται έλεγχος για την πιστή εφαρμογή των μέτρων, την περίοδο που χρειαζόταν περισσότερο δηλ. στα τέλη του Ιούλη και τον Αϋγουστο. Έτσι παρότι μέτρα υπήρχαν, σε ορισμένες περιοχές πλοία, μπαρ, εστιατόρια και ξενοδοχεία λειτουργούσαν όπως τον "παλιό καλό καιρό", χωρίς πρόστιμα και ελέγχους. Παράλληλα, δεν υπήρξε φροντίδα για αύξηση δρομολογίων στα ΜΜΜ (που ειδικά στην Αθήνα και στην Θεσσαλονίκη είναι εγκληματική αφού ο έλεγχος τους είναι σχεδόν 100% κρατικός) και υποστήριξης των ομάδων για τις οποίες ένα κρούσμα αρκεί για να υπάρξουν εκατοντάδες (όπως οι πρόσφυγες, οι μετανάστες και οι εξαρτημένοι). Έτσι όταν ο πληθυσμός "επέστρεψε" από τις καλοκαιρινές διακοπές στα μεγάλα αστικά κέντρα, και οι φοιτητές με τους μαθητές στα πανεπίστημια και στα σχολεία, η διασπορά βγήκε σχεδόν εκτός ελέγχου.

Δηλαδή μόνο οι πολίτες φταίνε;

Κατηγορηματικά όχι, παρότι η ανάληψη ατομικής ευθύνης είναι κομβικής σημασίας για την προστασία της ζωής (τόσο της δικής μας όσο και των γύρω μας). Το κράτος αδιαφόρησε πλήρως για την πανδημία, αφού δεν έλαβε κανένα μέτρο για να προετοιμαστεί για το αναπόφευκτο δεύτερο κύμα. Μπορεί οικονομικά να λήφθηκαν βραχυπρόθεσμα μέτρα, αλλά αυτά θα είναι χωρίς αντίκρυσμα, αν η καταστροφή της πανδημίας συνεχιστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η λογική θα επέβαλλε την εκμετάλλευση του 5μήνου Μάιος-Οκτώβριος για τη ενίσχυση των υποδομών, τη δημιουργία ΜΕΘ και την πρόσληψη γιατρών, που παράλληλα με την προμήθεια του απαραίτητου ιατροφαρμακευτικού υλικού και τη δημιουργία πρωτοκόλλων θα έφερνε το σύστημα υγείας σε καλύτερη θέση αντιμετώπισης του κύματος που (θα) ερχόταν. Αυτά σε συνδυασμό με τα όσα δεν έγιναν για να μειωθεί η διασπορά του ιού, βοήθησαν στο να φτάσουμε στο σήμερα. 

Θα μπορούσαμε να αναφερθούμε και στο ότι το μάθημα που μας έδωσε η πανδημία όσο αφορά τις κατευθύνσεις που θα πρέπει να έχει η οικονομία, δεν το "πρόσεξε" κανείς (διαβάστε σχετικά εδώ).

Μα με τόσα κρούσματα πεθαίνουν λιγότεροι, άρα ο ιός δεν είναι τόσο θανατηφόρος, όσο αρχικά ή αυτό είναι λάθος;

Όσο δεν έχουμε μεγάλο αριθμό κρουσμάτων ανάμεσα σε ηλικιωμένους και ανθρώπους με υποκείμενα νοσήματα δεν θα έχουμε αναλογικά μεγάλο αριθμό θανάτων. Παράλληλα, αυτό θα συμβαίνει όσο ο αριθμός των νοσούντων είναι σχετικά μικρός και μπορεί να δοθεί βάρος στη θεραπεία τους - όσο περισσότεροι οι ασθενείς τόσο πιο δύσκολο να τους υποστηρίξει το σύστημα επαρκώς. Τέλος έχουμε και την άλλη βασική παράμετρο: πλέον η θεραπεία δε γίνεται με το ένστικτο αλλά βάση της εμπειρίας και των φαρμάκων που ξέρουμε ότι βοηθούν σε κάποιες περιπτώσεις, χωρίς να χάνεται χρόνος για πειράματα. 

Παραμένει όμως θετικό το γεγονός αυτό ή όχι;

Φυσικά και είναι θετικό, αλλά η προστασία της ζωής είναι μόνο η μία παράμετρος του προβλήματος. Η άλλη - εξίσου σημαντική - είναι τό φαινόμενο του "long COVID" που επηρεάζει περίπου 1 στους 5 από αυτούς που επιβιώνουν. Τα όσα συμβαίνουν σ' αυτούς διαφέρουν αλλά περιλαμβάνουν μεγάλο εύρος διαταραχών που σημαίνει ότι το αποτύπωμα των επιπτώσεων του COVID είναι τόσο σημαντικό, και άρα δεν ξεμπερδεύει κανείς εύκολα μαζί του.

Γιατί όμως υπάρχει συνεχώς επιβολή νέων μέτρων; Δεν προλαβαίνουμε να δούμε αν έχουν αποτέλεσμα!

Τα μέτρα τα οποία λαμβάνονται και δεν τ' ακολουθεί η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού ή δεν είναι εφαρμόσιμα, δεν είναι δυνατό να έχουν αποτέλεσμα. 

Πέρα όμως απ' αυτό, προφανώς και δε γίνεται π.χ. πέντε μέρες μετά την επιβολή ενός τοπικού lockdown να δούμε μείωση κρουσμάτων - αυτό χρειάζεται τουλάχιστον δύο εβδομάδες για να φανεί αν έχουν επιτυχία ή όχι. Και αυτό βέβαια με την προϋπόθεση ότι ο πληθυσμός ακολουθεί τα μέτρα και το κράτος έχει διάθεση να τα επιβάλει και να τα στηρίξει επαρκώς (και όταν λέμε αυτό δεν εννοούμε το να δίνονται χρήματα για σποτάκια στην τηλεόραση για την ανάγκη "να μείνουμε μέσα").

Αυτό το οποίο - υποθέτουμε - ότι συμβαίνει αυτή τη στιγμή, είναι η σταδιακή επιβολή μέτρων που έχουν αποφασιστεί ανεξαρτήτως αποτελέσματος του προηγούμενου "πακέτου μέτρων", για να μπορέσει μια δεδομένη χρονική περίοδος να υπάρξει μείωση των κρουσμάτων (κατά προτίμηση τα Χριστούγεννα για ευνόητους λόγους). Το ίδιο είχε συμβεί και τον Μάρτιο, με τον Ιούλιο να βρίσκεται (τότε) στο στόχαστρο για το άνοιγμα του τουρισμού και της οικονομίας. 

Γιατί όμως ο κόσμος δεν ακολουθεί πιστά τα μέτρα που επιβάλλονται;

Κάθε πανδημία έχει ένα "ιατρικό" και ένα "κοινωνικό" τέλος (διαβάστε αναλυτικά εδώ), το οποίο είναι καλό για τη δημόσια υγεία να συμπίπτει. Στην περίπτωσή μας το "κοινωνικό τέλος"έχει προηγηθεί και γι' αυτό έχουν παίξει ρόλο: 

α) η μακρά κόπωση από τα μέτρα, 

β) η μη έκθεση μεγάλης μερίδας του πληθυσμού στις καταστροφικές συνέπειές του κορωναϊού, 

γ) η μάστιγα των social media (όπου η διασπορά ψευδών ειδήσεων είναι πολύ εύκολη) και 

δ) το γεγονός ότι μερίδα των επιστημόνων που βγαίνουν στα ΜΜΕ έχουν καταντήσει γραφικοί, κάνοντας αντικρουόμενες και αρνητικές προβλέψεις που (ΕΥΤΥΧΩΣ) δεν επιβεβαιώνονται, υποστηρίζοντας θεωρίες που δε στηρίζονται ούτε με ιατρικά στοιχεία ούτε με την κοινή λογική και προτάσεις που στην πραγματική ζωή ΔΕΝ μπορούν να εφαρμοστούν. Π.χ. δεν μπορεί να μιλούν συνεχώς για μαζικούς θανάτους, για την ανάγκη για κλείσιμο όλων των καταστημάτων ούτε φυσικά να λένε ότι "στα σχολεία δεν κολλάει ο κορωναϊός", λες και π.χ. όταν κάποιος νέος είναι Β" Λυκείου δεν μπορεί να κολλήσει όσο είναι σχολείο αλλά αυτό μπορεί να συμβεί εύκολα, ενάμιση χρόνο αργότερα όταν γίνει 18 και μπει σε μια σχολή.

Τον Μάρτιο ο κόσμος πείστηκε για την ανάγκη να μείνει μέσα για πολλούς λόγους. Ο φόβος του αγνώστου, οι εικόνες από Κίνα και Ιταλία και η υποστήριξη της ανάγκης να "μείνουμε σπίτι" με κοινωνικό/οικονομικά μέσα, βοήθησαν προς αυτή την κατεύθυνση. Στην παρούσα χρονική περίοδο το να "μείνουμε μέσα" δεν είναι επιλογή για την πλειοψηφία του πληθυσμού. 

Ένας δημοσιογράφος ή ένας πολιτικός που κουνάει το δάχτυλο σ' αυτούς που συνωστίζονται στα λεωφορεία ή που κατηγορεί τον υπάλληλο που βγάζει την μάσκα όταν δεν τον βλέπει κανείς, μπορεί να δουλέψει από το σπίτι του μέσω Skype ή Zoom. Πολλοί όμως δεν μπορούν να το κάνουν και αναγκάζονται να πάνε με το λεωφορείο, ενώ η χρήση μάσκας συνέχεια επί 10ωρο, 5 ή 6 φορές την εβδομάδα είναι κουραστική. 

Άρα η μόνη σωτηρία είναι ένα εμβόλιο. Υπάρχει κάποιο που να λειτουργεί;

Η μόνη λύση που υπάρχει αυτή τη στιγμή είναι απλή. Αυστηρά ΣΩΣΤΗ χρήση μάσκας όπου υπάρχει μεγάλος συγχρωτισμός και ΣΩΣΤΟ πλύσιμο των χεριών σε κάθε ευκαιρία.

Από κει και πέρα, τα εμβόλια που υπάρχουν και ξέρουμε ότι λειτουργούν απέναντι στον κορωναϊό είναι αρκετά. Αυτό το γνωρίζουμε γιατί έχουν φτάσει σε ένα πολύ καλό επίπεδο δοκιμών. Από κει και πέρα όμως είναι άγνωστο κατά πόσο αυτά τα εμβόλια:

 α) έχουν ανεκτό επίπεδο παρενεργειών για την προστασία που προσφέρουν, 

β) είναι κατάλληλα για όλο τον πληθυσμό που τα έχει μεγάλη ανάγκη και 

γ) προσφέρουν ανοσία για ένα διάστημα τέτοιο ώστε να δικαιολογείται ο όποιος κίνδυνος μπορεί να υπάρξει από την χρήση του. 

Δυστυχώς κάποια από τα ερωτήματα αυτά δεν μπορούν ν' απαντηθούν σύντομα, και επομένως όταν το εμβόλιο (ή τα εμβόλια) βγει σε κυκλοφορία, και όσο αυτό συμβαίνει, θα γίνεται περαιτέρω συλλογή στοιχείων ώστε να υπάρξει "βελτίωσή" του.

Οταν βγει το εμβόλιο δηλαδή δε θα γίνουν τα πράγματα καλύτερα;

Τα πράγματα θα γίνουν καλύτερα, αφού για ένα διάστημα το ποσοστό του πληθυσμού που θα εμβολιαστεί θα έχει μια ανοσία - αυτό θα περιορίσει τη διασπορά αλλά δε θα την εξαλείψει. Δεδομένου όμως ότι δε θα υπάρξει επάρκεια για όλο τον πληθυσμό κάθε χώρας, είναι προφανές ότι θα πρέπει να υπάρχει προσοχή για ένα διάστημα. Σταδιακά θα υπάρχει χαλάρωση, αλλά σε πρώτη φάση η κάλυψη δεν προβλέπεται να υπάρχει για πάνω από το 50% έχοντας δεδομένο ότι τα παιδιά και οι έγκυοι θα αποκλειστούν από τους πρώτους εμβολιασμούς, αφού δε θα υπάρχουν κλινικά στοιχεία γι'΄αυτές τις ομάδες.

Η ανθρωπότητα όμως θα χρειαστεί μεγάλη προσοχή και μαζικό εμβολιασμό για να εξαλείψει τον ιό. Αυτό θα είναι δύσκολο χωρίς μεγάλη επένδυση στην έρευνα, η οποία θα διασφαλίσει πρόσβαση στα δεδομένα και σ' ένα φθηνό εμβόλιο.

Γιατί υπάρχει μεγάλη αναστάτωση όμως τώρα; Γιατί ετοιμάζονται πολλές χώρες για δεύτερο lockdown;

Τα όσα ζούμε θυμίζουν έντονα την βιβλική παραβολή των "μωρών παρθένων" - την ιστορία που είπε ο Χριστός για να διδάξει στους μαθητές του, ότι αφού γνωρίζουν τις γραφές (που λένε για Δευτέρα και τελική Παρουσία) θα πρέπει να είναι έτοιμοι γι' αυτήν. Έτσι και τα κράτη παρότι ανέμεναν το δεύτερο κύμα της πανδημίας, έκαναν ελάχιστα για να προετοιμαστούν για τον ερχομό του - με ό,τι αυτό συνεπάγεται. 

Παράλληλα υπάρχει ο φόβος συνδυασμού εποχικής γρίπης και κορωναϊού, με τον πληθυσμό να πηγαίνει από την μία αρρώστια στην άλλη και ένα μεγάλο αριθμό να καταλήγει λόγω εξασθένησής του ανοσοποιητικού του και την κόπωση/υπερφόρτωση του συστήματος υγείας.

Για να μην αναφερθούμε στο φόβο "μίξης" των δύο, που θα δημιουργήσει ένα εκρηκτικό κοκτέιλ ασθένειας.

Ο ιός αυτός παραείναι "ύπουλος"και πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι. Το θέμα είναι αν τα γενικά lockdown θα βοηθήσουν ή θα οδηγήσουν σε μια άνευ προηγουμένου οικονομική καταστροφή η οποία θα είναι δύσκολο ν' αντιμετωπιστεί...