Μερικά λόγια για τον Γιάνη Βαρουφάκη (ανανεωμένο)

Ο Γιάνης Βαρουφάκης δεν ήταν ποτέ του πολιτικός με τη στενή έννοια του όρου, αν και βρέθηκε στο πολιτικό προσκήνιο - όπως και ο Κώστας Καζάκης - από την αρχή της κρίσης. Διαπρεπής οικονομολόγος, με καριέρα στο εξωτερικό, ήταν ό,τι έπρεπε για τα ελληνικά ΜΜΕ που έψαχναν για ακαδημαϊκούς που έλεγαν ότι "υπάρχει άλλος δρόμος" πέρα από τα μνημόνια και τις περικοπές. Από την αρχή επέδειξε μια τεράστια άνεση και χρησιμοποίησε μια απλή και κατανοητή γλώσσα. Παράλληλα, τα όσα έλεγε - συνεπικουρούμενος από διαπρεπείς οικονομολόγους του εξωτερικού - έμοιαζαν ως αρκετά σοβαρά.
Ο ΣΥΡΙΖΑ μετά τις χαμένες εκλογικές αναμετρήσεις του 2012 έψαχνε για συγκεκριμένες προτάσεις, για κοστολογημένα μέτρα και κυρίως για ένα πλάνο εξόδου από τα μνημόνια. Οι βαρύγδουπες δηλώσεις είχαν περιοριστεί - ελαφρά πάντα - και είχε περάσει στην εποχή του "τι θα κάνουμε όταν γίνουμε κυβέρνηση". Ο Βαρουφάκης προσεγγίστηκε από την ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ, που του υποσχέθηκε έδρα και στη συνέχεια υπουργείο, όταν αυτός παρουσίασε το ρηξικέλευθο σχέδιο του για έξοδο από την κρίση. Σύντομα άρχισε να παίρνει μέρος στις ομάδες εργασίας του ΣΥΡΙΖΑ, αν και ήταν εμφανές ότι δεν είχε πολλά κοινά σημεία με πάρα πολλούς απ' αυτούς συνοδοιπόρους του. Η ομάδα των "Κρητικών" (Βαρουφάκης, Σταθάκης, Δραγασάκης και σία), παρέα με τον Μηλιό έγιναν το κέντρο της προσοχής τόσο των αντιπάλων του ΣΥΡΙΖΑ - όσο και των ΜΜΕ που ήταν φίλα προσκείμενα προς το κόμμα της τότε αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Οι εκλογές του 2015 έφεραν τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία και τον Βαρουφάκη ν' αναλαμβάνει το χαρτοφυλάκιο του Υπουργείου Οικονομικών - μαζί με την εντολή για διαπραγμάτευση με τους δανειστές. Δεν έχει νόημα ν' αναφερθούμε στα όσα έγιναν την περίοδο εκείνη - απλώς θα πούμε ότι η διαπραγματευτική μας στρατηγική απέτυχε οικτρά, όχι τόσο λόγο έλλειψης θέλησης από ελληνικής πλευράς, όσο λόγω κακής ανάγνωσης των συνθηκών και των δυνατοτήτων, καθώς και λόγω έλλειψης πίστης στο "Σχέδιο Β" του Γιάνη Βαρουφάκη.
Όχι πως τα πράγματα δεν ξεκίνησαν καλά: η πρώτη εντύπωση ήταν θετική, ο Γιάνης είχε ένα αέρα "ευρωπαϊκό" και η διαπραγματευτική του ομάδα ήταν γνωστοί οικονομολόγοι - παγκόσμιου βεληνεκούς. Στη συνέχεια όμως, όταν φάνηκε ξεκάθαρα ότι τόσο ο Γιάνης όσο και ο υπόλοιπος ΣΥΡΙΖΑ είχαν συγκρουσιακή λογική, καθώς και ότι η στάση του Γιάνη στις ευρωπαϊκές συνεδριάσεις δεν ήταν τόσο "φιλική" (ή "υποτακτική" - ανάλογα με το πως βλέπει κανείς τα πράγματα), ο Γιάνης και η ομάδα του μετατράπηκαν σε "μαύρα πρόβατα" και άρχισαν οι πιέσεις προς την Αθήνα γι' αντικατάσταση του. Δε βοήθησε ιδιαίτερα βέβαια και το ότι ο Γιάνης είχε μια "δασκαλίστικη" προσέγγιση στις διαδικασίες, δείχνοντας ένα εκνευρισμό όταν τα πράγματα δεν πήγαιναν όπως θα θέλαμε (δηλαδή σχεδόν συνεχώς).

Εκεί ακριβώς φάνηκε και η ειδοποιός διαφορά μεταξύ του Γιάνη και των υπολοίπων του υπουργικού συμβουλιού (και του στενού πυρήνα γύρω από τον Πρωθυπουργό): όταν εκείνος παρουσίασε το σχέδιο για παράλληλο σύστημα πληρωμών (λεπτομέρειες εδώ), ήταν απόλυτα σοβαρός και έτοιμος να το εφαρμόσει. Από την άλλη όμως η παρέα Τσίπρα - Δραγασάκη - Φλαμπουράρη - Σταθάκη, όντας επαναστάτες "του γλυκού νερού" δεν ήταν έτοιμοι να εφαρμόσουν οποιαδήποτε εναλλακτικό σχέδιο, το οποίο θα έβγαζε την χώρα έξω από μια ζώνη "σχετικής ασφάλειας" και εκείνους εκτός κυβέρνησης. Μπορεί ο Βαρουφάκης να πήγε στο ΣΥΡΙΖΑ ώστε να εφαρμόσει το "Σχέδιο Β" αν τα πράγματα έφταναν να γίνουν εκτός ελέγχου, αλλά ο Τσίπρας φάνηκε ότι δεν είχε ούτε τους ανθρώπους ούτε τη θέληση ν' αλλάξει τα πράγματα: και τον Στουρνάρα άφησε στη θέση του, και στην  ΕΛΣΤΑΤ επέτρεψε να υπάρχουν άτομα της απόλυτης εμπιστοσύνης των δανειστών, και το ΤΑΙΠΕΔ διατήρησε (φέρνοντας μάλιστα να του ηγηθεί έναν άνθρωπο που μέχρι τον Δεκέμβριο του 2014, καταφερόταν ενάντια του Τσίπρα με σκληρές εκφράσεις), ενώ δεν έβαλε χέρι ούτε σε λίστες στις οποίες πιθανότατα περιλαμβάνονταν άτομα που είχαν δοσοληψίες με μαύρο χρήμα, ούτε απέδωσε ευθύνες για τα μνημόνια και τα "κουρέματα" που επέβαλλαν τα τελειωτικά χτυπήματα στ' ασφαλιστικά ταμεία.

Έτσι όταν έφτασαν τα πράγματα στ' άκρα, και τέθηκε επί τάπητος η εφαρμογή του "Σχεδίου Βαρουφάκη", ο Τσίπρας προτίμησε το δημοψήφισμα, δέχτηκε τα capital controls και τον επώδυνο συμβιβασμό.
Σ' αυτό το σκηνικό, ο Γιάνης προφανώς και δεν μπορούσε να παραμείνει. Ανεξάρτητα αν το σχέδιο του ήταν καλό ή κακό, σωστό ή λάθος, είχε κληθεί για ένα συγκεκριμένο λόγο: να διαπραγματευτεί και αν αυτό δεν είχε αποτέλεσμα να προχωρήσει παραπέρα. Υπό αυτές τις συνθήκες ήταν μάλλον καλύτερος επαναστάτης, από τους "επαναστάτες με τα Gucci" του Τσίπρα, που και την κατάσταση έφεραν στ' άκρα, και ξεσήκωσαν το λαό με το δημοψήφισμα αποφασίζοντας στο τέλος να το "παίξουν λαγοί" (από το γνωστό ανέκδοτο).
Το πρόβλημα βέβαια με την αποχώρηση του Γιάνη ήταν ότι ο Γιάνης δεν ήταν πολιτικός. Έτσι αντί να συμπαραταχθεί με όσους πρώην συντρόφους του αποφάσισαν να φύγουν και να πάνε "απέναντι", άρχισε να μιλάει και να λέει αλήθειες και να περιγράφει γεγονότα που προφανώς και θα έφερναν σε δύσκολη θέση τους πρώην συντρόφους του. Τα βιβλία που έγραψε, τα έγραψε νωρίς και έφεραν αμηχανία τόσο στην Ελλάδα όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη, αφού περιγράφουν πρακτικές και συμπεριφορές που "ξεμπροστιάζουν" πρόσωπα με επιρροή και δύναμη. Δείχνουν όμως και κάτι άλλο: ότι οι άνθρωποι που ηγήθηκαν της χώρας μας σε δύσκολες στιγμές, όχι μόνο δεν ήταν έτοιμοι αλλά δεν είχαν τα κότσια να προστατέψουν τα συμφέροντα του λαού.
Οι τοποθετήσεις των Ευρωπαίων αξιωματούχων και των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ καθώς και το κωμικό σχόλιο του Τσίπρα ("εύχομαι στον Γιάνη καλές πωλήσεις στο βιβλίο του") δείχνουν μικρότητα και προσπαθούν να παρακάμψουν το βασικό ερώτημα: "έγραψε αλήθειες ο Βαρουφάκης;".
Δεν τα καταφέρνουν όμως. Ο Βαρουφάκης είπε και έγραψε αλήθειες που πόνεσαν (μερικές μπορούν να διαβαστούν εδώ). Το αν το έκανε για να μεγεθύνει το "εγώ" του ή για να κερδίσει μερικές χιλιάδες ευρώ παραπάνω μέσω του βιβλίου ή για να παρουσιαστεί ως "μετά Χριστόν προφήτης" είναι δευτερεύον. Η ουσία είναι ότι είχε την αξιοπρέπεια (όπως και οι άλλοι) να φύγει όταν είδε το συμβιβασμό. Δεν είχε κανένα λόγο να παραμείνει βουβός, περιμένοντας τα παπαγαλάκια της εξουσίας να του ρίξουν πλήρως το φταίξιμο της καταστροφής ή να κρατήσει τις αναμνήσεις του για να γράψει ένα βιβλίο στα γεράματα.
Η συνέχεια στο βιβλίο ήταν η δημιουργία του ΜΕΡΑ25 (στην Ελλάδα) και του DiEM25 (πανευρωπαϊκά). Το κόμμα του Γιάνη μάζεψε κοντά 1,5 εκατομμύριο ψήφους πανευρωπαϊκά, χάνοντας την έδρα στην Ελλάδα για περίπου 400 ψήφους. Αυτό αποδεικνύει ότι ο Βαρουφάκης έχει ένα ακροατήριο και θα κυνηγήσει να εδραιώσει μι' αυτόνομη πολιτική παρουσία, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Αναμένουμε τη συνέχεια...