Τι συνέβει στην πραγματικότητα στην Ιταλία με το πρόσφατο δημοψήφισμα

«Έκανα ό,τι μπορούσα, αλλά με την ήττα δεν μπορείς να σφυρίζεις αδιάφορα. Αναλαμβάνω την πλήρη ευθύνη της ήττας. Ήθελα να μειώσω τις καρέκλες [πολιτικών, γερουσιαστών στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης]. Αλλά η καρέκλα που φεύγει είναι η δική μου. Για να αλλάξουμε το πολιτικό σύστημα, δεν μπορούμε να μείνουμε γραπωμένοι στις καρέκλες μας».

Αυτές είναι οι δηλώσεις του μη εκλεγμένου Πρωθυπουργού της Ιταλίας, Ματέο Ρέντσι, μετά την ήττα του "ναι", στο δημοψήφισμα που διεξήχθει στην Ιταλία με σκοπό να πραγματοποιήσει ορισμένες "αλλαγές" στον τρόπο λήψης πολιτικών αποφάσεων στη γειτονική χώρα. Με ενσωματωμένο το 86% των εκλογικών τμημάτων το «όχι» βρίσκεται μπροστά με 59,6% έναντι του 40,4% του «ναι»: η ήττα δηλαδή του Ρέντσι ήταν συντριπτική και εφόσον είχε θέσει το δίλημμα στον ιταλικό λαό "ή ψηφίζετε "ναι" ή πάω σπίτι μου", αποφάσισε να κάνει το σωστό και να πάει σπίτι του...

Στις δηλώσεις του ο Ρέντσι μίλησε για "καρέκλες" και "μεταρρύθμιση". Ηρωϊκή έξοδος μέσω δηλώσεων που ακούγονται προοδευτικές, ενώ έμμεσα κατηγορεί τον ιταλικό λαό για "προσκόλληση στο παρελθόν". Τα πράγματα βέβαια δεν είναι ακριβώς έτσι όπως τα παρουσιάζει...

Ας δούμε με λίγα λόγια τι ακριβώς αποφάσιζαν οι Ιταλοί:

O Ρέντσι πρότεινε ουσιαστικά την κατάργηση της ιταλικής Γερουσίας με τη σημερινή της μορφή. Βάσει του σημερινού συστήματος Βουλή και Γερουσία έχουν ταυτόσημες εξουσίες, ψηφίζουν νόμους και μπορούν αμφότερα τα Σώματα να ρίξουν την κυβέρνηση. Με τις αλλαγές η κυβέρνηση δεν θα χρειαζόταν την ψήφο εμπιστοσύνης της Γερουσίας, ούτε και την έγκρισή της για να περνά νομοσχέδια. Οι εξουσίες του πρωθυπουργού ενισχύονται με απλά λόγια χάνονταν οι αναγκαίες «δικλείδες ασφαλείας» για τον έλεγχο της κυβέρνησης.

Την ίδια στιγμή, η "μεταρρύθμιση" προέβλεπε παράλληλα πως θα μεταφέρονταν στην κεντρική κυβέρνηση εξουσίες από τις τοπικές και περιφερειακές αρχές. Η ιταλική Γερουσία θα μετατρεπόταν ουσιαστικά σε συμβουλευτικό σώμα -αν και η έγκρισή της θα χρειαζόταν για την αλλαγή του Συντάγματος. Οι γερουσιαστές θα μειώνονταν από 315 σε 100 και δεν θα εκλέγονταν απευθείας από τον λαό, αλλά θα προέρχονταν από δήμους και περιφέρειες. Πέντε θα διορίζονταν από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας, 74 από τα τοπικά συμβούλια και 21 θα ήταν δήμαρχοι. Δεν ήταν σαφές πώς θα επιλέγονταν οι δήμαρχοι που θα γίνονταν γερουσιαστές από το σύνολο των 8.000.

Είναι προφανές επομένως ότι με τις προτεινόμενες αλλαγές ο μη εκλεγμένος Ρέντσι επιζητούσε συγκέντρωση εξουσιών, την ίδια στιγμή που μετέτρεπε την Γερουσία από εκλεγμένη οντότητα σε ένα σώμα διορισμένων και επομένως εξαρτημένων από την εκάστοτε κυβέρνηση. 

Ποια πιθανότητα θα υπήρχε ν' ασκήσει ουσιαστικό έλεγχο ένα τέτοιο σώμα στην κυβέρνηση; Ουσιαστικά καμία. 

Επομένως ναι μεν ο Ρέντσι "ήθελε να μειώσει τις καρέκλες", αλλά στην ουσία αυτό που επιζητούσε ήταν να σταθεροποιήσει τη δική του καρέκλα. Σε μια Ιταλία που έχει οικονομικά προβλήματα και οι τράπεζες είναι στο βαθύ κόκκινο, η παρούσα κατάσταση δεν εμπνέει εμπιστοσύνη για μεταρρυθμίσεις τύπου Ελλάδας που επιζητά ο Σόιμπλε για όλη την Ευρώπη. Όσο περισσότεροι ελέγχουν την εξουσία, τόσο πιο δύσκολο είναι να περάσουν "δύσκολα" μέτρα για το λαό, και ειδικά για κυβερνήσεις "τεχνοκρατών" που στην ουσία κανένας λαός δε συμπαθεί. Ο Ρέντσι πιέστηκε από τις Βρυξέλλες γι' αλλαγές που θα του επέτρεπαν να περάσει δύσκολα μέτρα, προσπάθησε να το κάνει - πιέζοντας και στο συναισθηματικό τομέα - αλλά έχοντας μεγάλο μέρος της αντιπολίτευσης (και ένα κομμάτι του κόμματός του) απέναντι, έχασε πανηγυρικά.  

Και δίκαια θα προσθέταμε εμείς. Ο Ματέο Ρέντσι διορίστηκε - όντας ο 3ος στη σειρά μη εκλεγμένος Πρωθυπουργός της Ιταλίας μετά τον Μάριο Μόντι και τον Ενρίκο Λέτα - με συγκεκριμένη ατζέντα, στην οποία δε συμπεριλαμβανόταν οι εν λόγω "μεταρρυθμίσεις". Ο λαός δεν ξεχνά ότι ο Ρέντσι στηρίχθηκε βασικά στις ψήφους του Δημοκρατικού Κόμματος της Ιταλίας για να "προστατέψει" την Ιταλία και όχι για να την μετατρέψει σ' ένα συγκεντρωτικό κράτος, στο οποίο όποιος έχει την εξουσία δύσκολα θα την χάνει. Επίσης δεν ξεχνά ότι ο ίδιος υποσχόταν "μεγάλες αλλαγές μόνο μετά από καθαρή λαϊκή εντολή", την οποία βέβαια ποτέ δεν απέκτησε.

Τέλος ο Ρέντσι τιμωρήθηκε γιατί ξέχασε κάτι βασικό: στα δημοψηφίσματα ενίοτε βγαίνουν και τ' αποτελέσματα που ΔΕ θέλουν οι κάτοχοι της εξουσίας. Άσχετα αν σε κάποιες περιπτώσεις οι κυβερνήσεις (όπως αυτές της Ελλάδας και της Μ.Βρετανίας) κάνουν ό,τι μπορούν για ν' αλλάξουν το αποτέλεσμα...