Μερικές αλήθειες για τις διπλές μάσκες

 Στην αρχή της πανδημίας και όταν είχε φανεί ότι χρειάζονταν επειγόντως μέτρα περιορισμού της διασποράς του ιού, η οδηγία της χρήσης μιας απλής μάσκας βασιζόταν στο ότι: α)  "καλύπτουμε το πρόσωπό μας, προστατεύουμε τους άλλους, αν είμαστε φορείς" και β) "οι μάσκες υψηλής προστασίας (Ν95/FFP2 κ.λπ) είναι λίγες, χρειάζονται στα νοσοκομεία στην πρώτη γραμμή και όχι στο γενικό πληθυσμό". Παρότι λοιπόν είναι γνωστό ότι τόσο τα καλύμματα προσώπου, οι υφασμάτινες και χειρουργικές μάσκες στην πραγματικότητα δε προστατεύουν αυτόν που τις φοράει (διαβάστε αναλυτικά εδώ), επικράτησε η λογική του "μη χείρον, βέλτιστον". 

Ο καιρός πέρασε, και όλο αυτόν τον καιρό, παρότι περάσαμε περιόδους χαμηλής διασποράς, δεν υπήρξε σχεδόν πουθενά μια αλλαγή της οδηγίας και ενίσχυση των γραμμών παραγωγής των μασκών υψηλής προστασίας τύπου Ν95/FFP2 που και προστατεύουν και δυνητικά μπορούν να μειώσουν τη διασπορά σε καλύτερο βαθμό απ' ότι η απλή μάσκα ή το κάλυμμα προσώπου. Κι έτσι καταλήξαμε στην μετατροπή της μάσκας στο γνωστό "αξεσουάρ εξόδου", που 6 φορές στις 10 φοριέται λάθος, πλένεται σπάνια και επαναχρησιμοποιείται ακόμα και αν είναι μίας χρήσης. 

Βέβαια απαιτήσεις δεν μπορούμε να έχουμε ούτε από τους Έλληνες λοιμοξιολόγους (αφού αυτοί είτε συνεδριάζουν, είτε βγαίνουν στα κανάλια αναμασώντας ότι μαθαίνουν από τα ξένα ΜΜΕ) ούτε από τους Ευρωπαϊκούς οργανισμούς υγείας (που είναι σε μόνιμη φάση αφασίας και δεν μπορούν ν' ασχοληθούν με βασικά θέματα που άπτονται της αρμοδιότητάς τους δηλ. την έγκριση των εμβολίων και την εκπόνηση σαφών οδηγιών με βάση σαφή επιστημονικά δεδομένα). Το βάρος επομένως πέφτει στους επιστήμονες και τις επιστημονικές αρχές των Η.Π.Α. και της Μ.Βρετανίας που πρωτοστατούν σ' αυτούς τους τομείς, από την αρχή της πανδημίας (με τα γνωστά αποτελέσματα).

Και αυτοί όμως έμειναν πίσω - για τους δικούς του λόγους. Ο καιρός όμως πέρασε, η πανδημία είναι ακόμα εδώ και υπάρχει επιτακτική ανάγκη, όσο γίνεται ο εμβολιασμός να μειωθεί (κατά το μέγιστο δυνατόν) η διασπορά, για να χτυπηθεί ο ιός περισσότερο. Έτσι - μιας και η κοινή λογική έχει πάει εδώ και καιρό περίπατο - ήρθε η ώρα να σκεφτούμε πως μπορεί να γίνει αυτό, με τα μέσα που ήδη διαθέτουμε.

Και έτσι, ενώ θα περίμενε κανείς ότι θα βγει μια σαφής οδηγία που θα λέει, "παιδιά ας αγοράσουμε 3 επαναχρησιμοποιούμενες Ν95/FFP2 μάσκες ο καθένας και ας τις φοράμε διαδοχικά" (που κι αυτό βέβαια δεν είναι απόλυτα σωστό), τα πράγματα πήραν μια διαφορετική τροπή. 

Ξαφνικά, εμφανίστηκε μια έρευνα από το CDC - δηλ. το αμερικανικό κέντρο λοιμόξεων (εκλαϊκευμένες λεπτομέρειες της έρευνας βρίσκονται εδώ, ενώ το πλήρες κείμενο μπορείτε να το δείτε εδώ) -  η οποία, αναφέρει πως η χρήση μιας υφασμάτινης μάσκας πάνω από μια χειρουργική, αν φορεθεί ΜΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΤΡΟΠΟ, μπορεί να προσφέρει προστασία περίπου 96% από τα σωματίδια που διασπείρουν τον κορωναϊό. 

Το άρθρο βέβαια (το οποίο δεν έχει περάσει ακόμα κανονικό επιστημονικό έλεγχο παρότι θα δημοσιευτεί σε εβδομαδιαία επιθεώρηση που εκδίδει το ίδιο το CDC, εγείρονται επομένως σκέψεις για τη βιασύνη υπό την οποία έγιναν όλα), αναφέρει ξεκάθαρα ότι: 

α) τα πειράματα έγιναν σε συνθήκες εργαστηρίου, πάνω σε κούκλες (άρα τα ποσοστά προστασίας σε κανονικές συνθήκες θα είναι σίγουρα διαφορετικά), 

β) αφορά συγκεριμένους τύπους μασκών, 

γ) ο τρόπος με τον οποίο πρέπει να φοριούνται οι δύο μάσκες είναι συγκεκριμένος (δηλ. φοράμε τη χειρουργική, από πάνω την υφασμάτινη, κάνουμε κόμπο τα λάστιχα της χειρουργικής μάσκας και περνώντας την υφασμάτινη από μέσα απ' αυτά καλύπτουμε το πρόσωπο όσο το δυνατόν πιο κοντά στο πρόσωπο και 

δ) οι ήδη υπάρχουσες μάσκες τύπου Ν95/FFP2 είναι τουλάχιστον ισοδύναμες, αφού προσφέρουν 95% προστασία όντας μία μάσκα (δηλ. δεν χρειάζεται επιπλέον κάλυψη από πάνω).  

Επίσης το άρθρο εφιστά την προσοχή στη γενικοποίηση των συμπερασμάτων - αφού αυτά είναι συνάρτηση όχι μόνο των παραπάνω αλλά και άλλων παραμέτρων (π.χ. μέγεθος μασκών, σωστής εφαρμογής τους κλπ.)

Το όλο σκεπτικό των πειραμάτων είναι δηλ. απλό και βασίζεται στην επιπλέον στρώση που προσφέρεται με την υφασμάτινη μάσκα. Με απλά λόγια επαναλαμβάνεται κάτι που ξέραμε ήδη: οι μάσκες υψηλής προστασίας (που πλέον είναι αρκετά οικονομικές και προσβάσιμες) όταν φοριούνται σωστά είναι καλύτερες από τις χειρουργικές και τα υφασμάτινα καλύμματα προσώπου, γιατί έχουν παραπάνω στρώσεις. Όταν δεν έχουμε τέτοιες μάσκες στη διάθεσή μας, είναι καλύτερο να φοράμε (με συγκεκριμένο τρόπο) μια χειρουργική και από πάνω μια υφασμάτινη.  

Επειδή όμως είτε η Αμερική είναι μακρυά, και η γνώση της αγγλικής για πολλούς έγκριτους επιστήμονες είναι στην καλύτερη περίπτωση επιπέδου "γκαρσόνι στην Ρόδο τη δεκαετία του '80", αυτό που πέρασε σε πολλούς απ΄αυτούς είναι το σύνθημα "φοράμε διπλές μάσκες".

Έτσι η Ελλάδα γίνεται η πρώτη χώρα στον κόσμο, που με βάση μια προ-δημοσίευση επιστημονικών πειραμάτων, σε κούκλες υπό συνθήκες εργαστηρίου, θα επιβάλλει χρήση διπλής μάσκας. Το αν οι μάσκες που αναφέρονται στα πειράματα είναι συγκεκριμένες και ο τρόπος εφαρμογής τους είναι ιδιαίτερα αυστηρός, αποτελεί μια μικρή λεπτομέρεια. Οι δικοί μας επιστήμονες χρησιμοποιούν (με τρόπο αντι-επιστημονικό) αριθμητικά ευρήματα που στο άρθρο από το οποίο προέρχονται τονίζεται ότι είναι υπό συγκεκριμένες συνθήκες,  γενικεύουν (μιλούν για "διπλή μάσκα" γενικώς ενώ το άρθρο αναφέρεται συγκεκριμένα σε υφασμάτινη πάνω από χειρουργική) και δεν κάνουν καμία αναφορά σε σημαντικές παραμέτρους (δηλ. τον τρόπο εφαρμογής των μασκών). Καταπατούν δηλαδή πολλαπλά τους βασικούς όρους διάδοσης της επιστημονικής γνώσης - κάτι που υποτίθεται ότι υπηρετούν. 

Και έτσι θα έχουμε το παράδοξο, να πέφτουν πρόστιμα σε όσους φοράνε μάσκα υψηλής προστασίας και δεν έχουν μια δεύτερη μάσκα από πάνω - γιατί η Κοινή Υπουργική Απόφαση δεν υπάρχει περίπτωση να ξεχωρίσει μάσκες και χρήσεις και ακόμα και αν το έκανε αυτοί που θα επιβάλλουν τα πρόστιμα αποκλείεται να το κάνουν. Παράλληλα ο κίνδυνος μόλυνσης θα παραμείνει υψηλός αφού είτε οι μάσκες θα φοριούνται λάθος, είτε θα δημιουργείται ένα λανθασμένο αίσθημα ασφάλειας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Και όλα αυτά ενώ θα μπορούσαν εναλλακτικά (και απλούστερα) να προτείνουν χρήση μασκών υψηλής προστασίας. Υπήρχε ο χρόνος για να γίνει προετοιμασία ώστε να υπάρχει επάρκεια στην αγορά. Αλλά εμείς όπως πάντα, ως χώρα, προτιμήσαμε ένα άλλο δρόμο...