"Το πραξικόπημα της πιτζάμας" ή το πως η Ελλάδα έφτασε λίγα βήματα πριν από μια νέα Χούντα τον Φλεβάρη του 1975

 Φαντάζει περίεργο σήμερα, αλλά ακόμα και μετά την τραγωδία της Κύπρου μετά τη διπλή τουρκική εισβολή, που τελικά οδήγησε στην πτώση της Χούντας, υπήρχαν για καιρό υποστηρικτές και πρωταίτιοι της Δικτακτορίας που όχι μόνο κυκλοφορούσαν ελεύθεροι, αλλά διατηρούσαν και επιτελικές θέσεις στο στράτευμα. 

Η παρουσία τους ήταν ένας από τους κύριους λόγους που όταν ο Καραμανλής κέρδισε τις εκλογές του 1974, τοποθέτησε στη θέση του Υπουργού Άμυνας, τον Σόλωνα Γκίκα. Ο Γκίκας ήταν ένας πολιτικός - απόστρατος του Στρατού και κινηματίας του ΙΔΕΑ στα 1953 - με άριστες σχέσεις με φιλοχουντικούς αξιωματικούς, του οποίου ο ρόλος ήταν να οδηγήσει σε μια ήπια μετάβαση προς τη δημοκρατία. Τα πράγματα όμως δεν ήταν τόσο απλά, αφού αφενός μεν ο Γκίκας δυσκολευόταν να συνετίσει τους ομοϊδεάτες του και αφετέρου γιατί μέσα στο στρατό υπήρχαν αρκετοί που πίστευαν ότι η Χούντα είχε "αδικηθεί" και ότι δεν είχε "ολοκληρώσει το έργο της". Αποτέλεσμα αυτών των αντιλήψεων και της έλλειψης δράσης που θα ξεκαθάριζε το τοπίο, ήταν ορισμένοι από τους εναπομείναντες (στο στράτευμα) χουντικούς να προσπαθήσουν να πραγματοποιήσουν νέο πραξικόπημα. Αυτό ονομάστηκε εκ των υστέρων, χιουμοριστικά ως "πραξικόπημα της πιτζάμας", γιατί πολλοί από τους συνωμότες συνελήφθησαν ενώ φορούσαν τις πιτζάμες τους. Τα όσα έγιναν εκείνη την περίοδο παρουσιάζονται στο παρακάτω αφιέρωμα του Γιάννη Δημητρέλλου, το οποίο αναδημοσιεύουμε:

"Την 23η ημέρα του Ιουλίου του 1974, η Χούντα των Συνταγματαρχών ήταν πλέον μια ανάμνηση σε αποχρώσεις του ασπρόμαυρου, βουτηγμένη σε λίμνες αίματος εκείνων που αγωνίστηκαν για την ελευθέρια του λόγου και τη δημοκρατία. Η χώρα είχε πια νέο πολίτευμα (αβασίλευτη δημοκρατία) και νέα, δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή.Η Ελλάδα μπορούσε να κοιτάξει μπροστά ως μια ελεύθερη χώρα, με τα μάτια στραμμένα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, χωρίς άλλες καταπιέσεις ατομικών ελευθερίων. Όμως η αμηχανία και η καθυστέρηση λήψης αποφάσεων για τις τύχες των ενορχηστρωτών της Χούντας της 21ης Απριλίου 1967, κυοφορούσε κινδύνους. Μια νέα «επανάσταση» ήταν στα σκαριά. Μια επανάσταση με πιτζάμες.

Η μεγάλη εικόνα για την ελληνική κοινωνία, ήταν η επιστροφή του Καραμανλή στη χώρα και η απόσυρση των συνταγματαρχών στο σκοτάδι της ανυποληψίας. Αν και η Νέα Δημοκρατία είχε κερδίσει τις πρώτες μεταπολιτευτικές εκλογές του Nοεμβρίου του 1974 με ποσοστό αυτοδυναμίας (52.72%), ο Κωνσταντίνος Καραμανλής πάλευε ήδη με εύθραυστες κοινωνικοπολιτικές ισορροπίες.Από τη μια πλευρά, ο δεύτερος «Αττίλας» του Αυγούστου 1974 έδειχνε πως η κρίση του κυπριακού μόλις ξεκινούσε. Από την άλλη, το ζήτημα της εκκαθάρισης φιλοχουντικών στοιχείων μέσα στο στράτευμα, έπρεπε να προχωρήσει. Τελικά, το καλοκαίρι/φθινόπωρο του 1974 αποστρατεύτηκαν μόλις δύο ανώτατοι αξιωματικοί του Στρατού Ξηράς (Mπονάνος, Γαλατσάνος) καθώς και περίπου 35 αξιωματικοί και των τριών όπλων, όπως και των ηγεσιών της Χωροφυλακής, της Αστυνομίας Πόλεων και της KYΠ. Πέραν αυτών των περιορισμένης έκτασης αλλαγών, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, δεν προχώρησε σε εκτεταμένες αναδιαρθρώσεις και αποστρατείες, φοβούμενος πως τέτοιες κινήσεις θα προκαλούσαν αντιδράσεις σε πυρήνες υποστήριξης των δικτατόρων εντός των Ενόπλων Δυνάμεων και παράλληλα θα έκαμπταν το αξιόπιστο και τη μαχητικότητα του ελληνικού στρατού.

Στη σκιά της χούντας

Στις 11 Αυγούστου 1974, λίγο πριν από την έναρξη σύσκεψης στην οποία θα συμμετείχαν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, στρατηγός Φαίδων Γκιζίκης, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Ευάγγελος Αβέρωφ, ο υπουργός Δημόσιας Τάξης Σόλων Γκίκας και οι αρχηγοί των Ενόπλων Δυνάμεων, ο Καραμανλής πληροφορήθηκε πως αναμενόταν πραξικοπηματική ενέργεια από ομάδες αξιωματικών υπό τον ταξίαρχο Δημήτρη Ιωαννίδη, μέλος της ομάδας των συνταγματαρχών της 21ης Απριλίου, που είχε αναλάβει προσωρινά την εξουσία το Νοέμβριο του 1973.Ο στόχος του πραξικοπήματος ήταν η ανατροπή της κυβέρνησης και η σύλληψη του ίδιου του Καραμανλή. Ο Καραμανλής μετέφερε την πληροφορία στους αρχηγούς των Ενόπλων Δυνάμεων, ζητώντας τους επιτακτικά να απομακρυνθούν τα φιλοχουντικά στοιχεία από το στράτευμα. Στη συνέχεια δήλωσε: «Είπα εις τους αρχηγούς των Επιτελείων ότι είναι ζήτημα αξιοπρέπειασ και δι’ εμέ και δι’ αυτούς να εξουδετερώσουν εντός της ημέρας τα καρκινώματα αυτά, ή αλλιώς να παραιτηθούν. Τους έταξα προθεσμίαν […] δια να μου ειπούν εάν αναλαμβάνουν ή όχι την ευθύνην αυτήν και τους εδήλωσα ότι εάν δε συνεμορφώνοντο θα ημήν υποχρεωμένος να παραιτηθώ ή να καλέσω εντός της ημέρας τον λαόν εις την Πλατείαν Συντάγματος…». Δεν ίδρωσαν πολλά αυτιά, όπως αποδείχθηκε τους μήνες που ακολούθησαν.

Πόλεμος ή μήπως ο Καραμανλής νεκρός;

Ο χειμώνας του 1974 ήταν μάλλον εφιαλτικός για την ελληνική κοινωνία, που συνειδητοποιούσε πως για να γυρνούσε ο ήλιος της δημοκρατίας ήθελε (κι άλλη) δουλειά πολλή. H Ένωση Κέντρου, το ΠΑΣΟΚ και τα κόμματα της Αριστεράς ζητούσαν την άμεση αποπομπή φιλοχουντικών στελεχών από τις Ένοπλες Δυνάμεις. Δεν είχαν άδικο.Οι στυλοβάτες της 21ης Απριλίου (Γ.Παπαδόπουλος, Σ.Παττακός, Ν.Μακαρέζος, Μ.Ρουφογάλας, Γ.Λαδάς) βρίσκονταν υπό περιορισμό σε ξενοδοχείο της Τζιάς, ενώ υφιστάμενοι και συνεργάτες τους, όπως ο Νίκος Ντερτιλής, ο Βαγγέλης Μάλλιος και ο Θόδωρος Θεοφιλογιαννάκος κυκλοφορούσαν ελεύθεροι. Τον Ιανουάριο του 1975, η κυβέρνηση επιχείρησε να «τρέξει» την κάθαρση από τα «σταγονίδια» της Χούντας, όπως τα αποκαλούσε ο Αβέρωφ.

Ο υπουργός Δικαιοσύνης Κωνσταντίνος Στεφανάκος κατέθεσε στη Βουλή ψήφισμα που υπογράμμιζε πως «η δημοκρατία δικαίω ουδέποτε κατελύθη» και περιέγραφε το κίνημα της 21ης Απριλίου ως πραξικόπημα που γέννησε κυβερνήσεις βίας και καταστολής των κυριαρχικών δικαιωμάτων του λαού. Το ψήφισμα εγκρίθηκε, ανοίγοντας το δρόμο για την καταδίκη των πραξικοπηματιών, οι οποίοι μεταφέρθηκαν για πρώτη φορά με πλοίο του Πολεμικού Ναυτικού, από την Τζιά στις φυλακές Κορυδαλλού.

Όμως ο λαός δεν είχε πειστεί από αυτές τις κινήσεις. Φήμες ξεσπούσαν πως η δραχμή είχε υποτιμηθεί 50%, πως βρισκόμασταν στα πρόθυρα πολέμου με την Τουρκία, πως ο Καραμανλής και ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος ήταν νεκροί. Τα συλλαλητήρια στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη στις 15 και 16 Ιανουαρίου οδηγούν την κυβέρνηση σε έκδοση ανακοίνωσης που επιβεβαίωνε πως «όλαι αι οι φήμαι αυταί είναι τελείως ανυπόστατοι».

23 Φεβρουαρίου, βράδυ

Η προφυλάκιση του ταξίαρχου Ιωαννίδη ήταν η σταγόνα που έκανε το ποτήρι να ξεχειλίσει για τα «σταγονίδια», τους αξιωματικούς-απομεινάρια της χούντας. Ο υποστράτηγος Παύλος Παπαδάκης, οι ταξίαρχοι Ντερτιλής και Ιωάννης Μανιάτης και ο ταγματάρχης Παρασκευάς Μπόλαρης δεν έχασαν λεπτό: με συναντήσεις σε διαμερίσματα της Αθήνας (στην περιοχή του Κουκακίου και στο Χίλτον, σύμφωνα με ρεπορτάζ της εποχής) επιχειρούσαν να μυήσουν κι άλλους πρόθυμους αξιωματικούς στο υπό διαμόρφωση κίνημα τους.Η τελευταία τους συνάντηση έγινε στις 23 Φεβρουαρίου στη Λάρισα, όταν πια το κίνημα είχε πάρει μορφή και ήταν έτοιμο για δράση. Οι συνωμότες σκόπευαν να καταλάβουν κεντρικές στρατιωτικές μονάδες στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, τη Βέροια, την Κοζάνη και τη Νάουσα, ενώ για την Αθήνα το σχέδιο τους περιλάμβανε και την περικύκλωση της Βουλής με τεθωρακισμένα και την κατάληψη των κτιρίων της ΕΡΤ/ΥΕΝΕΔ. Απώτερος στόχος τους, η διαπραγμάτευση με την κυβέρνηση για την παροχή γενικής αμνηστίας στους αξιωματικούς της χούντας, ενώ σε περίπτωση αντίστασης, προβλεπόταν και η σύλληψη πολιτικών και άλλων γνωστών προσώπων της δημόσιας ζωής.

24 Φεβρουαρίου, ξημερώματα

Όπως κάθε sequel είναι πιο μέτριο από την original ταινία, κάτι αντίστοιχο συνέβη και με αυτή τη διαδικασία μύησης αξιωματικών, που έγινε με τόση βιασύνη που ακόμα και ο ίδιος ο Μακιαβέλι θα εξοργιζόταν. Αρκετοί από τους αξιωματικούς που βρίσκονταν σε επαφή με το κίνημα ήταν και από την αεροπορία και το ναυτικό, όπου εκεί οι φιλοκυβερνητικοί πνεύμονες ήταν ιδιαιτέρως πολυπληθείς.Ανάμεσα τους είχε εισχωρήσει και ο τότε διευθυντής του Τμήματος Ασφαλείας της ΚΥΠ, Ιωάννης Αλεξάκης, ο οποίος παρακολουθούσε τις εξελίξεις και ενημέρωνε την κυβέρνηση. Ο υπουργός Άμυνας Ευάγγελος Αβέρωφ ήταν πλήρως ενήμερος πως η στάση των αξιωματικών θα ξεσπούσε στο χρονικό διάστημα 25 Φεβρουαρίου – 8 Μαρτίου και αυτή τη φορά δεν υπήρξε ολιγωρία. Τα ξημερώματα της 24ης Φεβρουαρίου οι αποστρατευθέντες αξιωματικοί και εκείνοι που βρίσκονταν σε διαθεσιμότητα συνελήφθησαν στα σπίτια τους, ενώ οι εν ενεργεία κλήθηκαν εσπευσμένα στις μονάδες τους, ώστε να συλληφθούν. Οι πρώτοι, φορούσαν ακόμα τις πιτζάμες τους όταν τέθηκαν για πρώτη φορά ενώπιον του νόμου. Το «Κίνημα της Πιτζάμας» έπεφτε με τρόπο εκκωφαντικό.

«NATO-CIA – Προδοσία»

Με το φως του ήλιου, η Δευτέρα 24 Φεβρουαρίου 1975 είναι η χειρότερη μέρα της κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Καραμανλή, μέχρι τις επόμενες. Ο πρωθυπουργός πληροφορείται το γεγονός από τον Αβέρωφ ενώ βρισκόταν σε διάσκεψη για την Παιδεία, και εξοργισμένος ακούει πως έχει κηρυχθεί μερική επιφυλακή στο στράτευμα. Ζητάει γενική επιφυλακή στον στρατό και οι πρώτες φήμες ξεγλιστρούν από τα έδρανα της Βουλής, κάνοντας λόγο για κήρυξη πραξικοπήματος, για τανκς στους δρόμους. Οι φοιτητές συγκεντρώνονται ξανά στα πανεπιστήμια. Το Πολυτεχνείο δεν πέθανε ποτέ. Η κυβέρνηση διευκρίνισε στη Βουλή πως «ολίγοι άφρονες εκινήθησαν κατά τρόπον συνωμοτικόν» και πως η επιφυλακή είναι το αναγκαίο μέτρο σε αυτή την περίπτωση. Ο Γεώργιος Μαύρος, ηγέτης της Ένωσης Κέντρου και ο Ανδρέας Παπανδρέου ζητούν την παραίτηση του υπουργού Εθνικής Άμυνας και την άμεση παραπομπή των αξιωματικών της χούντας σε δίκη.Το ΠΑΣΟΚ βλέπει ακόμα και εμπλοκή των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών στο πραξικόπημα. Τις μέρες που θ’ ακολουθήσουν, η ΚΝΕ, ο Ρήγας Φεραίος, η Νεολαία του ΠΑΣΟΚ και πολλές ακόμα κομματικές/φοιτητικές νεολαίες θα ξεχυθούν στους κεντρικούς δρόμους της Αθήνας φωνάζοντας συνθήματα όπως «ο λαός απαιτεί, οι φασίστες στο Γουδί» και «ΝΑΤΟ-CIA-Προδοσία». Η οργή του κόσμου ξεχειλίζει, η πίεση προς την κυβέρνηση αυξάνεται μέρα με τη μέρα. Ο Ευάγγελος Αβέρωφ ενημερώνοντας το σώμα των βουλευτών, επιχείρησε να εξηγήσει: «Το περίφημο πρόβλημα της λεγόμενης αποχουντοποιήσεως ως προς ότι αφορά τους νεότερους αξιωματικούς δεν μπορεί να είναι ποσοτικόν. Είναι και πρέπει να είναι ποιοτικόν».

Επιτέλους, δίκη

Στις 21 Ιουλίου και κάτω από δρακόντεια μέτρα ασφαλείας στο Διαρκές Στρατοδικείο Αθηνών (Ρουφ) ξεκίνησε η δίκη των 21 αξιωματικών που είχαν εμπλακεί στη συνωμοσία του Φεβρουαρίου. Λίγες εβδομάδες πριν, είχε ξεκινήσει η δίκη για τα βασανιστήρια των ΕΑΤ/ΕΣΑ, ενώ στις 28 του ίδιου μήνα στο Πενταμελές Εφετείο Αθηνών, οι συνένοχοι της απριλιανής δικτατορίας καλούνταν ενώπιον του νόμου.Αρκετοί μάρτυρες προσκόμισαν λεπτομέρειες για τη δράση του «κινήματος της πιτζάμας» όμως το Στρατοδικείο δεν μπόρεσε να στοιχειοθετήσει επαρκές κατηγορητήριο για όλους τους εμπλεκόμενους. Μόλις 14 εκ των 21 αξιωματικών καταδικάστηκαν σε ποινές φυλάκισης (4 έως 12 χρόνια) και οι υπόλοιποι επτά κρίθηκαν παμψηφεί αθώοι. Στο αναθεωρητικό δικαστήριο ορισμένες εκ των ποινών αναπροσαρμόστηκαν προς τα κάτω, ενώ οι ταξίαρχοι Ιωαννίδης – Παπαποστόλου δικάστηκαν και από πολιτικό δικαστήριο, σε ποινές 14 και 10 ετών αντίστοιχα. Η μεταπολίτευση στους πρώτους της μήνες δεν είχε έρθει σαν καβαλάρης σε άσπρο άλογο, αλλά σαν ένα πολιτικό θρίλερ μιας δημοκρατίας πληγωμένης, που παρ’ όλα αυτά, καταφέρνει να σηκώνεται για να σκουπίζει αυτά τα σταγονίδια της φρίκης, που ακόμα δε λένε να στραγγίξουν.

Η "Καθημερινή", ο Σαμαράς, ο Αβραμόπουλος και ο Μητσοτάκης...

Είναι κάπως εξοργιστικό το ότι εν μέσω πανδημίας υπάρχουν κάποιοι που ετοιμάζονται για εκλογές. Ο λόγος είναι απλός: το επόμενο εκλογικό σύστημα θα είναι απλή αναλογική (επομένως θα είναι σχεδόν υποχρεωτικές οι κυβερνήσεις συνεργασίας με πολύ πιθανή μια επαναληπτική εκλογική αναμέτρηση εντός σύντομου χρονικού διαστήματος) και δεύτερον το κυβερνών κόμμα είναι πιθανό να θελήσει να εξαργυρώσει τη μεγάλη διαφορά στις δημοσκοπήσεις, πριν αρχίσουν να εμφανίζονται οι επιπτώσεις της πανδημίας στην οικονομική ζωή της χώρας, όταν με το καλό η οικονομική δραστηριότητα συνεχιστεί. Μέσα σ' αυτό το κλίμα υπάρχουν συμφέροντα και πολιτικοί που απλώς "χτίζουν" θέσεις για την επόμενη μέρα...Τα όσα ενδιαφέροντα αναφέρει η εφημερίδα "Παρόν" και έχουν σχέση με το κυβερνητικό κόμμα, αξίζουν της προσοχής μας:

Δίπορτο έχει ανοίξει η «Καθημερινή». Πρώτος στη σειρά ο Αντώνης Σαμαράς, πρώην πρωθυπουργός και πρόεδρος της Πολιτικής Άνοιξης, με προβολή πριν μερικές Κυριακές στην πρώτη σελίδα της ολοσέλιδης συνέντευξής του, όπου τα έψαλε στον διάδοχό του, τον Κυριάκο Μητσοτάκη, με πολλά καρφιά για τους χειρισμούς του με την Τουρκία και για το Σκοπιανό. Και στο Μαξίμου έχουν γίνει έξαλλοι. Δεν κρύβει τις… διαθέσεις του ο Σαμαράς, που είναι κόκκινο πανί για τους σημερινούς ενοίκους του Μαξίμου. Έχει δώσει το στίγμα των στόχων του. Δεν θα κάτσει με σταυρωμένα τα χέρια. 

Οι πολύ στενοί συνεργάτες του δουλεύουν όλες τις μέρες της εβδομάδας με άρ­θρα τους (κάποιοι με ψευδώνυμο), χτίζοντας υποδομές για να έχει ισχυρές δυνατότητες στις επόμενες εκλογές, που δεν θα αργήσουν… Τα… μαγειρέματα του Σαμαρά έχουν φτάσει στα αυτιά του Κυριάκου. Και φρό­ντισε να στείλει τα… χαιρετίσματά του επιστρατεύοντας τον Αβραμόπουλο. Με το μήνυμα ότι το Μαξίμου δεν είναι εύκολη λεία… 

Ο Δημήτρης έχει βιογραφικό που μετράει… Ευρωβουλευτής, βουλευτής, υπουργός και αντιπρόεδρος (έχει γράψει «μεροκάματα»). Είναι εκλεκτός του συστήματος – πέραν του εσωτερικού. Απόδειξη, το ότι ο Αβραμόπουλος… επιστρατεύθηκε να «απαντήσει» στον Σαμαρά από το ίδιο μπαλκόνι. Με συνέντευξή του στην «Καθημερινή», με προβολή στην πρώτη σελίδα. Ίση με την προβολή του Αντώνη. Και ευθέως έριξε τη… βόμβα του. Δεν επιστρέφει στην Ελλάδα για να περάσει στην πατρίδα τα «γεράματά» του (μια χαρά είναι). Έχει χρόνια μπροστά του, δεν θα κάτσει με σταυρωμένα τα χέρια. Δεν είναι τού «πρώην» αλλά της δράσης. 

Και ξεκαθάρισε με ποιον θα παίξει… «Η πανδημία έδωσε την ευκαιρία στον φιλελευθερισμό να δείξει το κοινωνικό πρόσωπό του. Και αυτό πιστώνεται στον Κυριάκο Μητσοτάκη. Αδιάψευστος μάρτυς, τα ποιοτικά ευρήματα όλων των δημοσκοπήσεων, όπου αποτυπώνεται η διεισδυτικότητα των θέσεών μας σε όλο το φάσμα του εκλογικού σώματος». Και προσθέτει: «Αξίζει να σας πω ότι εν όψει των βουλευτικών εκλογών το 2019 είχαμε εξετάσει με τον κ. Μητσοτάκη το ενδεχόμενο να κατέλθω στις εκλογές. Εάν όμως, τότε, παραιτούμην, η Ελλάδα δεν θα είχε Επίτροπο για περίπου εννέα μήνες, αφού δεν αναπληρώνεται η θέση παραιτηθέντος Επιτρόπου τον τελευταίο χρόνο της θητείας της Επιτροπής. Ήταν για εμένα ζήτημα πολιτικής ευθύνης να παραμείνω μέχρι το τέλος της θητείας. Το ότι ακούστηκε το όνομά μου, όπως λέτε, δεν σημαίνει ότι συζητήθηκε. Εάν είχε συμβεί κάτι τέτοιο, θα ήμουν ο πρώτος που θα το γνώριζε». 

Τι θα κάνει ο Σαμαράς; Από το άλλο μέτωπο, ο Σαμαράς απέφυγε να μιλήσει για τη δική του «επόμενη μέρα», για το αν θα παραμείνει «πρώην» ή θα γίνει «νυν». Περιορίσθηκε να πει: «Όπως γνωρίζετε, στόχος μου είναι να συνδράμω την εθνική προσπάθεια. Όπως γνωρίζετε, αυτό κάνω. Υπηρετώντας σταθε­ρά και με συνέπεια την πατρίδα μου, τις ιδέες μου και την παράταξή μου», χωρίς το παραμικρό σχόλιο για τις επιλογές της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη...

Μερικές αλήθειες για τις διπλές μάσκες

 Στην αρχή της πανδημίας και όταν είχε φανεί ότι χρειάζονταν επειγόντως μέτρα περιορισμού της διασποράς του ιού, η οδηγία της χρήσης μιας απλής μάσκας βασιζόταν στο ότι: α)  "καλύπτουμε το πρόσωπό μας, προστατεύουμε τους άλλους, αν είμαστε φορείς" και β) "οι μάσκες υψηλής προστασίας (Ν95/FFP2 κ.λπ) είναι λίγες, χρειάζονται στα νοσοκομεία στην πρώτη γραμμή και όχι στο γενικό πληθυσμό". Παρότι λοιπόν είναι γνωστό ότι τόσο τα καλύμματα προσώπου, οι υφασμάτινες και χειρουργικές μάσκες στην πραγματικότητα δε προστατεύουν αυτόν που τις φοράει (διαβάστε αναλυτικά εδώ), επικράτησε η λογική του "μη χείρον, βέλτιστον". 

Ο καιρός πέρασε, και όλο αυτόν τον καιρό, παρότι περάσαμε περιόδους χαμηλής διασποράς, δεν υπήρξε σχεδόν πουθενά μια αλλαγή της οδηγίας και ενίσχυση των γραμμών παραγωγής των μασκών υψηλής προστασίας τύπου Ν95/FFP2 που και προστατεύουν και δυνητικά μπορούν να μειώσουν τη διασπορά σε καλύτερο βαθμό απ' ότι η απλή μάσκα ή το κάλυμμα προσώπου. Κι έτσι καταλήξαμε στην μετατροπή της μάσκας στο γνωστό "αξεσουάρ εξόδου", που 6 φορές στις 10 φοριέται λάθος, πλένεται σπάνια και επαναχρησιμοποιείται ακόμα και αν είναι μίας χρήσης. 

Βέβαια απαιτήσεις δεν μπορούμε να έχουμε ούτε από τους Έλληνες λοιμοξιολόγους (αφού αυτοί είτε συνεδριάζουν, είτε βγαίνουν στα κανάλια αναμασώντας ότι μαθαίνουν από τα ξένα ΜΜΕ) ούτε από τους Ευρωπαϊκούς οργανισμούς υγείας (που είναι σε μόνιμη φάση αφασίας και δεν μπορούν ν' ασχοληθούν με βασικά θέματα που άπτονται της αρμοδιότητάς τους δηλ. την έγκριση των εμβολίων και την εκπόνηση σαφών οδηγιών με βάση σαφή επιστημονικά δεδομένα). Το βάρος επομένως πέφτει στους επιστήμονες και τις επιστημονικές αρχές των Η.Π.Α. και της Μ.Βρετανίας που πρωτοστατούν σ' αυτούς τους τομείς, από την αρχή της πανδημίας (με τα γνωστά αποτελέσματα).

Και αυτοί όμως έμειναν πίσω - για τους δικούς του λόγους. Ο καιρός όμως πέρασε, η πανδημία είναι ακόμα εδώ και υπάρχει επιτακτική ανάγκη, όσο γίνεται ο εμβολιασμός να μειωθεί (κατά το μέγιστο δυνατόν) η διασπορά, για να χτυπηθεί ο ιός περισσότερο. Έτσι - μιας και η κοινή λογική έχει πάει εδώ και καιρό περίπατο - ήρθε η ώρα να σκεφτούμε πως μπορεί να γίνει αυτό, με τα μέσα που ήδη διαθέτουμε.

Και έτσι, ενώ θα περίμενε κανείς ότι θα βγει μια σαφής οδηγία που θα λέει, "παιδιά ας αγοράσουμε 3 επαναχρησιμοποιούμενες Ν95/FFP2 μάσκες ο καθένας και ας τις φοράμε διαδοχικά" (που κι αυτό βέβαια δεν είναι απόλυτα σωστό), τα πράγματα πήραν μια διαφορετική τροπή. 

Ξαφνικά, εμφανίστηκε μια έρευνα από το CDC - δηλ. το αμερικανικό κέντρο λοιμόξεων (εκλαϊκευμένες λεπτομέρειες της έρευνας βρίσκονται εδώ, ενώ το πλήρες κείμενο μπορείτε να το δείτε εδώ) -  η οποία, αναφέρει πως η χρήση μιας υφασμάτινης μάσκας πάνω από μια χειρουργική, αν φορεθεί ΜΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΤΡΟΠΟ, μπορεί να προσφέρει προστασία περίπου 96% από τα σωματίδια που διασπείρουν τον κορωναϊό. 

Το άρθρο βέβαια (το οποίο δεν έχει περάσει ακόμα κανονικό επιστημονικό έλεγχο παρότι θα δημοσιευτεί σε εβδομαδιαία επιθεώρηση που εκδίδει το ίδιο το CDC, εγείρονται επομένως σκέψεις για τη βιασύνη υπό την οποία έγιναν όλα), αναφέρει ξεκάθαρα ότι: 

α) τα πειράματα έγιναν σε συνθήκες εργαστηρίου, πάνω σε κούκλες (άρα τα ποσοστά προστασίας σε κανονικές συνθήκες θα είναι σίγουρα διαφορετικά), 

β) αφορά συγκεριμένους τύπους μασκών, 

γ) ο τρόπος με τον οποίο πρέπει να φοριούνται οι δύο μάσκες είναι συγκεκριμένος (δηλ. φοράμε τη χειρουργική, από πάνω την υφασμάτινη, κάνουμε κόμπο τα λάστιχα της χειρουργικής μάσκας και περνώντας την υφασμάτινη από μέσα απ' αυτά καλύπτουμε το πρόσωπο όσο το δυνατόν πιο κοντά στο πρόσωπο και 

δ) οι ήδη υπάρχουσες μάσκες τύπου Ν95/FFP2 είναι τουλάχιστον ισοδύναμες, αφού προσφέρουν 95% προστασία όντας μία μάσκα (δηλ. δεν χρειάζεται επιπλέον κάλυψη από πάνω).  

Επίσης το άρθρο εφιστά την προσοχή στη γενικοποίηση των συμπερασμάτων - αφού αυτά είναι συνάρτηση όχι μόνο των παραπάνω αλλά και άλλων παραμέτρων (π.χ. μέγεθος μασκών, σωστής εφαρμογής τους κλπ.)

Το όλο σκεπτικό των πειραμάτων είναι δηλ. απλό και βασίζεται στην επιπλέον στρώση που προσφέρεται με την υφασμάτινη μάσκα. Με απλά λόγια επαναλαμβάνεται κάτι που ξέραμε ήδη: οι μάσκες υψηλής προστασίας (που πλέον είναι αρκετά οικονομικές και προσβάσιμες) όταν φοριούνται σωστά είναι καλύτερες από τις χειρουργικές και τα υφασμάτινα καλύμματα προσώπου, γιατί έχουν παραπάνω στρώσεις. Όταν δεν έχουμε τέτοιες μάσκες στη διάθεσή μας, είναι καλύτερο να φοράμε (με συγκεκριμένο τρόπο) μια χειρουργική και από πάνω μια υφασμάτινη.  

Επειδή όμως είτε η Αμερική είναι μακρυά, και η γνώση της αγγλικής για πολλούς έγκριτους επιστήμονες είναι στην καλύτερη περίπτωση επιπέδου "γκαρσόνι στην Ρόδο τη δεκαετία του '80", αυτό που πέρασε σε πολλούς απ΄αυτούς είναι το σύνθημα "φοράμε διπλές μάσκες".

Έτσι η Ελλάδα γίνεται η πρώτη χώρα στον κόσμο, που με βάση μια προ-δημοσίευση επιστημονικών πειραμάτων, σε κούκλες υπό συνθήκες εργαστηρίου, θα επιβάλλει χρήση διπλής μάσκας. Το αν οι μάσκες που αναφέρονται στα πειράματα είναι συγκεκριμένες και ο τρόπος εφαρμογής τους είναι ιδιαίτερα αυστηρός, αποτελεί μια μικρή λεπτομέρεια. Οι δικοί μας επιστήμονες χρησιμοποιούν (με τρόπο αντι-επιστημονικό) αριθμητικά ευρήματα που στο άρθρο από το οποίο προέρχονται τονίζεται ότι είναι υπό συγκεκριμένες συνθήκες,  γενικεύουν (μιλούν για "διπλή μάσκα" γενικώς ενώ το άρθρο αναφέρεται συγκεκριμένα σε υφασμάτινη πάνω από χειρουργική) και δεν κάνουν καμία αναφορά σε σημαντικές παραμέτρους (δηλ. τον τρόπο εφαρμογής των μασκών). Καταπατούν δηλαδή πολλαπλά τους βασικούς όρους διάδοσης της επιστημονικής γνώσης - κάτι που υποτίθεται ότι υπηρετούν. 

Και έτσι θα έχουμε το παράδοξο, να πέφτουν πρόστιμα σε όσους φοράνε μάσκα υψηλής προστασίας και δεν έχουν μια δεύτερη μάσκα από πάνω - γιατί η Κοινή Υπουργική Απόφαση δεν υπάρχει περίπτωση να ξεχωρίσει μάσκες και χρήσεις και ακόμα και αν το έκανε αυτοί που θα επιβάλλουν τα πρόστιμα αποκλείεται να το κάνουν. Παράλληλα ο κίνδυνος μόλυνσης θα παραμείνει υψηλός αφού είτε οι μάσκες θα φοριούνται λάθος, είτε θα δημιουργείται ένα λανθασμένο αίσθημα ασφάλειας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Και όλα αυτά ενώ θα μπορούσαν εναλλακτικά (και απλούστερα) να προτείνουν χρήση μασκών υψηλής προστασίας. Υπήρχε ο χρόνος για να γίνει προετοιμασία ώστε να υπάρχει επάρκεια στην αγορά. Αλλά εμείς όπως πάντα, ως χώρα, προτιμήσαμε ένα άλλο δρόμο...

Δύο λόγια για τον Αντώνη Καλογιάννη

Όταν μάθαμε ότι ο Αντώνης Καλογιάννης έφυγε στα 81 του χρόνια, έχοντας ταλαιπωρημένη υγεία και ελάχιστα περιουσιακά στοιχεία στην κατοχή του,  για ένα περίεργο λόγο, δεν μας ήρθε στο μυαλό κάποιο τραγούδι από τη μεγάλη του καριέρα τόσο στο πλευρό του Μίκη Θεοδωράκη (που μόλις έμαθε για το φευγιό του έγραψε το φοβερά συγκινητικό "είναι πολύ άδικο που έφυγε πρώτος και με άφησε πίσω του να ζω με τις ωραίες μας αναμνήσεις"), όσο και απ' αυτά του ερωτικού τραγουδιού που τραγούδησε με τεράστια επιτυχία από τα τέλη του 1970 μέχρι τα μέσα του 1990.
Εκείνο το τραγούδι που έρχεται στο μυαλό είναι το "Ρίξε μια ζαριά καλή", ένα από τα δύο τραγούδια, που τραγούδησε, με φωνή σπασμένη, στη τιμητική συναυλία για τον Γρηγόρη Μπιθικώτση στα 2002, λίγο πριν ο τελευταίος πεθάνει, και αποτελούν τα τελευταία δισκογραφημένα τραγούδια του...

Το τραγούδι φαίνεται να του ταιριάζει γάντι και ας μην είναι "δικό του". Όντας ένα φτωχόπαιδο από την Καισαριανή, που λόγω των αριστερών του πεποιθήσεων είχε μάθει να ζει με το φόβο του χωροφύλακα και του μπουντρουμιού, κανείς δε θα περίμενε ότι θα καταλήξει στο πλευρό του Μίκη και θα γυρίσει τον κόσμο, γνωρίζοντας τεράστια επιτυχία. Η αλήθεια είναι ότι πέρασε πολλά μέχρι να γίνει η τυχαία συνάντηση - ο Μίκης πιεζόμενος αν βρει τραγουδιστή για μια σειρά συναυλιών στην πρώνη ΕΣΣΔ όταν ο Πουλόπουλος τον άφησε "στα κρύα του λουτρού" υποκύπτοντας στους εκβιασμούς του παρακράτους, τον άκουσε σε μια ακρόαση και αποφάσισε να τον πάρει αμέσως μαζί του - που θα του άνοιγε την πόρτα για μια μαγική πορεία. 

Με τον Μίκη θα παραμείνουν φίλοι ακόμα και όταν ο Καλογιάννης άφησε το πολιτικό τραγούδι, τραγουδώντας πιο "ελαφρά" και "ερωτικά" τραγούδια. Σε αντίθεση με άλλους τραγουδιστές, η σχέση τους παραέμεινε σταθερή, και αυτό έγινε γιατί ότι ο τραγουδιστής ποτέ δεν ξέχασε σε ποιον χρωστούσε την ανακάλυψή του, καθώς και γιατί κράτησε ένα χαμηλό προφίλ σε όλη του τη ζωή.

Μπορεί καλλιτεχνικά να ήταν τυχερός μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '90, αλλά μετά τον χαμό του γιού του (που έφυγε νέος από ανεύρυσμα), μια σειρά από αποτυχημένες επενδύσεις (που τον χτύπησαν οικονομικά), την αλλαγή του τραγουδιστικού κλίματος στην χώρα (που είδαν τον Καλογιάννη και το ρεπερτόριο που υπηρετούσε να πηγαίνει στο περιθώριο) και με τη σταδιακή επιβάρυνση της φωνής του, έκαναν πολλά πράγματα που μέχρι τα τέλη του 1990 φαίνονταν αυτονόητα, αρκετά δύσκολα. Μια από τις τελευταίες μεγάλες συνεντεύξεις του στην εκπομπή "Προσωπικά" της Έλενας Κατρίτση είναι αρκετά χαρακτηριστική των όσων πέρασε, κρατώντας πάντα μια αξιοπρεπή στάση, ακόμα και όταν τα φώτα της δημοσιότητας είχαν σχεδόν σβήσει.

Το πόσο σπουδαίος και αγαπητός ήταν φάνηκε και στην τελευταία του μεγάλη συναυλία - στα 2016 - όταν όχι μόνο γέμισε ασφυκτικά το Άλσος Περιστερίου που έγινε η συναυλία αλλά και μια σειρά σπουδαίων και καταξιωμένων τραγουδιστών, έσπευσαν αφιλοκερδώς να τραγουδήσουν προς τιμήν του. 

Ο θάνατός βέβαια είναι ανίκητος - αλλά η αλήθεια είναι ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ο αποχαιρετισμός είναι πιο δύσκολος αφού χαιρετάμε έναν από τους τελευταίους μεγάλους ερμηνευτές μια εποχής που άφησε "διαμάντια", έχοντας ζήσει παράλληλα με αξιοπρέπεια. Έτσι φτώχυνε ακόμα περισσότερο ο καλλιτεχνικός χώρο της χώρας, σε μια εποχή που ακούμε για νοσηρές συμπεριφορές και καταστάσεις. Τα τραγούδια του πάντως θα μείνουν να μας συντροφεύουν...

Ο Κυριάκος, το τραπέζωμα στην Ικαρία και ο "λαϊκισμός" της αντιπολίτευσης

 Δεν συμβαίνει κάθε μέρα - και μάλιστα σε καιρούς πανδημίας - να επισκέπτεται ένας Πρωθυπουργός ένα μικρό νησί στο Αιγαίο. Επίσης είναι λίγο παράλογο, να έχει βουλευτής του κόμματος του σπίτι σ' αυτό το νησί και με όλα τα εστιατόρια κλειστά, να υπάρχει αντίδραση επειδή αυτός ο βουλευτής έκανε το τραπέζι στον Πρωθυπουργό. Δηλαδή ο άνθρωπος θα έμενε νηστικός όλη μέρα ή θα την έβγαζε με σάντουϊτς που του είχε φτιάξει η "υπέρκομψη" Μαρέβα  από την προηγουμένη το βράδυ;

Το πρόβλημα ξεκινάει όμως από τη στιγμή που στο τραπέζι και στο σπίτι του βουλευτή (τόσο μέσα όσο και απέξω) παρακάθησαν και παραβρέθηκαν ένα σωρό άνθρωποι. Όλα αυτά μάλιστα σε καιρό που οι συγκεντρώσεις απαγορεύονται και που τα 300άρια πρόστιμα επί "δικαίων και αδίκων" πέφτουν βροχή, προς "συνετισμό".

Τα παλιά τα χρόνια (τα χρόνια που κυριαρχούσε στην πολιτική ζωή ο πατέρας του Κυριάκου, ο αξέχαστος Κωνσταντίνος Μητσοτάκης) τέτοιες φωτογραφίες και περιστατικά θα θάβονταν στα συρτάρια κάποιου διευθυντή εφημερίδας ή ραδιοφωνικού σταθμού είτε για να πουληθεί εκδούλευση στον "πρωταγωνιστή", είτε για να υπάρξει αντάλλαγμα "στο μέλλον", είτε γιατί απλώς υπήρχε η εντύπωση ότι τέτοιες ιστορίες "δεν πρέπει να βγαίνουν έξω". Πόσες και πόσες ιστορίες για πολιτικούς που ενώ καλούσαν τον κόσμο να απέχει από κάτι ενώ οι ίδιοι στα κρυφά το έκαναν, δεν έχουν μπει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας; Άπειρες...Η ομερτά όμως επικρατούσε και η ιστορία "εξαφανιζόταν".

Όμως δεν είμαστε ούτε στα 1960, ούτε στα 1980, ούτε καν στα 1990. Είμαστε στο 2020, το Facebook και τα ειδησεογραφικά sites (με τα στραβά κι ανάποδά τους) δίνουν πρόσβαση και βήμα σε όλους. Έτσι είναι πάρα πολύ εύκολο μια παρασπονδία που γίνεται σε δημόσιο χώρο ή σε κοινή θέα, να βγει παραέξω. Και αυτό είναι ακόμα πολύ εύκολο, όταν ο "θύτης" δεν κρύβεται ή το κάνει με άνεση και χωρίς σκέψη.

Δεν είναι όμως μόνο ότι ο βουλευτής Σάμου Χριστόδουλος Στεφανάδης έκανε το τραπέζι στον Κυριάκο παρουσία αρκετών ακόμα συνδετημόνων, με τη συνοδεία του πρωθυπουργού να έχει παραταχθεί ακριβώς κάτω από την οικία του βουλευτή. Είναι ότι προφανώς αυτό προτάθηκε και πραγματοποιήθηκε χωρίς ο Κυριάκος να κάτσει να σκεφτεί και να πει: "ρε παιδιά, αφού απαγορεύονται οι συγκεντρώσεις, ας μη δίνουν στόχο - δεν πειράζει ρε Χριστόδουλε, την άλλη φορά που θα έρθω, υπόσχομαι να κάτσω να με ταϊσετε κατσικάκι Ικαριώτικο και τυροπιτάκια με καθούρα". Και αν ο ίδιος δεν μπορεί να το σκεφτεί μόνος του (εξάλλου πως να μπορέσει όταν όλη η φαιά ουσία καταναλώνεται σε ιδεές τύπου "διαβατήρια εμβολίων"), ας το κάνουν οι σύμβουλοί του ή η γυναίκα του. Αυτός εξάλλου είναι ένας από τους λόγους που παντρευόμαστε και έχουμε οικογένεια - για να μην "παρασυρόμαστε" σε κακοτοπιές!

 Και αυτό έπρεπε να το κάνει όχι γιατί θα φοβόταν το ΚΚΕ και τον ΣΥΡΙΖΑ και τις ανακοινώσεις τους. Αλλά γιατί υπάρχει κόσμος (όχι υπερβολικά πολλοί αλλά υπάρχουν) που ΟΝΤΩΣ το διάστημα των lockdown δε έκανε επισκέψεις σε άλλα σπίτια, που όντως έχουν μείνει αποκλεισμένοι μακρυά από τους δικούς τους ανθρώπους και που όντως δεν κυκλοφορούν άσκοπα και όταν το κάνουν αυτό συμβαίνει για τις απολύτως απαραίτητες μετακινήσεις. Υπάρχουν δηλαδή άνθρωποι που δεν πάνε 50 χιλιόμετρα για να κάνουν "ποδήλατο", που έχουν να δουν θείους/θείες/παιδιά και εγγόνια μήνες και που έχουν να φάνε παρέα με τους δικούς τους φίλους για πολλούς μήνες, θέτοντας σε κίνδυνο σοβαρό την ψυχική τους υγεία. Και αυτό το κάνουν όχι γιατί απαραίτητα φοβούνται τον κορωναϊό, αλλά γιατί απλώς ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ και θέλουν να είναι νομοταγείς.  

Αυτό φαίνεται περίεργο σε πολλούς, αλλά συμβαίνει. Ε, αυτούς έπρεπε να σεβαστεί ο Κυριάκος. Τον κόσμο που τον ακούει και που τον πιστεύει - και αυτόν και τους ανόητους που έχει βάλει στην κυβέρνηση (σαν τον Άδωνι που επιμένει να ενισχύει μέσω αναπτυξιακών νόμων τηνδημιουργία νέων τουριστικών μονάδων). Το άλλο που λένε για τη γυναίκα του Καίσαρα, που δε φτάνει να είναι, αλλά πρέπει και να δείχνει και τίμια, δεν το αναφέρουμε καν - εξάλλου δε φαίνεται ν' απασχολεί και πολύ, τους σημερινούς πολιτικούς άρχοντες της χώρας...

Και απόδειξη γι' αυτό αποτελεί η συνέντευξή του σε μεγάλο τηλεοπτικό κανάλι και τον Γ. Παπαχελά. Η φράση "Θα δεχθώ απόλυτα ότι η εικόνα στην Ικαρία πλήγωσε τους πολίτες. Δεν θα επαναληφθεί" δε δείχνει (όσο καλοπροαίρετοι και να είμαστε) ότι κατάλαβε πως αυτό που έκανε είναι λάθος. Θεωρεί ότι πείραξε τους Έλληνες - γι' αυτόν ήταν λογικό και το πάρτυ με τους 50+ και τ' ανέκδοτο με τη θερμομέτρηση (το βίντεο το παραθέτουμε παρακάτω) και το ότι άνοιξαν τα σχολεία Σάββατο ειδικά γι' αυτόν. 

Με βάση όλα τα παραπάνω, οι ανακοινώσεις της αντιπολίτευσης (μείζονος και ελάσσονος) δεν είναι καθόλου λαϊκίστικες. Θα έπρεπε να είναι απαιτητές - απ' όλους μας, ανεξαρτήτως κομματικών προτιμήσεων. Και ο Κυριάκος εξάλλου το ίδιο θα έκανε στη θέση τους ή κάνουμε λάθος;

Η υγεία είναι σπουδαίο αγαθό, αλλά τι γίνεται όταν δε μπορείς να το αγοράσεις;

Τον τελευταίο καιρό (και ενώ ο Κυριάκος επιμένει για τα περίφημα διαβατήρια εμβολίων) γίνεται μεγάλη συζήτηση για τη διανομή των εμβολίων, για τις πατέντες τους και την παραγωγή τους. Η Κομισιόν αν και προσέφερε μεγάλα ποσά για την ανάπτυξή τους, απέτυχε να κάνει το προφανές δηλ. να βάλει αυστηρές και συγκεκριμένες ρήτρες που θα επιτρέπουν στην Ε.Ε. να επιβάλει ευρεία παραγωγή και να έχει δικαιώματα σ' αυτά. Αυτό είναι κάτι που κάνουν χρόνια ιδιωτικοί και κρατικοί οργανισμοί σε διάφορους τομείς στις περισσότερες χώρες του κόσμου, κάτι που τους επιτρέπει προνομιακή και δωρεάν ή με πολύ χαμηλό κόστος χρήση ή πρόσβαση στα παραγόμενα προϊόντα ή/και αγαθά. Σ' αντίθεση με αυτή την τακτική η Ε.Ε. δεν επιζήτησε ποτέ κάτι ανάλογο ουσιαστικά, θεωρώντας ότι η παραγόμενη γνώση θα οδηγήσει σε πρόοδο, η οποία θα επιφέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Το άρθρο του Δημήτρη Μήλακα από το "Ποντίκι" (το οποίο μάλιστα ξεκινά με την άποψη/αντίληψη της Κομισιόν) προσπαθεί ν' αναλύσει την κατάσταση και να φέρει το πρόβλημα στην πραγματική του διάσταση:  

«Αυτοί που αναπτύσσουν τα εμβόλια διατηρούν τα πνευματικά τους δικαιώματα. Για πολλές δεκαετίες τα προγράμματα έρευνας που χρηματοδοτήθηκαν από το Δημόσιο προβλέπουν ότι οι δικαιούχοι εταιρείες / πανεπιστήμια διατηρούν τα παραγόμενα πνευματικά δικαιώματα».

Η παραπάνω δήλωση (στο Mega) του εκπροσώπου της Κομισιόν Στέφαν Ντε Κεερσμάκερ περιγράφει συνοπτικά και εύγλωττα τον πυρήνα του «προβλήματος» της διανομής του απαραίτητου αριθμού εμβολίων για την επίτευξη της πολυπόθητης «παγκόσμιας» ανοσίας της αγέλης: οι φαρμακευτικές πολυεθνικές εισέπραξαν πακτωλό δημόσιου χρήματος προκαταβολικά για την έρευνα και την παραγωγή των εμβολίων τους.

Όμως, παρά τη δημόσια χρηματοδότηση, ο τρόπος με τον οποίο θα διαθέσουν το προϊόν τους (εμβόλιο) στην αγορά διεκδικούν να είναι δική τους, «ιδιωτική» υπόθεση.

Είναι μάλλον περιττό να σημειώσουμε ότι τα κριτήρια για τον ρυθμό παραγωγής και την κατεύθυνση της διανομής του προϊόντος διαμορφώνονται από το «αόρατο χέρι» της αγοράς, το οποίο αναμφίβολα «βλέπει» τους τρόπους για μεγιστοποίηση του κέρδους αδιαφορώντας για τις όποιες δυσάρεστες συνέπειες, ακόμη και αν αυτές αφορούν – όπως στην προκειμένη περίπτωση – ασύλληπτους αριθμούς θανάτων.

Φρούδες ελπίδες

Τα «αισιόδοξα» νέα για την ανακάλυψη των εμβολίων κατά της Covid-19 (ας περιορίσουμε την οπτική μας στον δυτικό κόσμο) συνέπεσαν με την επιδημιολογική βεβαιότητα της αναμενόμενης εμφάνισης «τρίτου κύματος» της πανδημίας.

Όμως, αφού έγινε διεθνώς και με ένταση η επικοινωνία του μηνύματος ότι η ανθρωπότητα σώθηκε από την Pfizer και την AstraZeneca (οι οποίες είχαν χρηματοδοτηθεί γενναία με δημόσιο χρήμα), άρχισε να γίνεται αντιληπτό ότι το «καλάθι» ήταν ακόμη πιο μικρό από αυτό που ήδη κρατούσαν οι «απαισιόδοξοι» και οι «σκεπτικιστές», καθώς είναι πια σαφές ότι:

● Οι ποσότητες των εμβολίων δεν επαρκούν να καλύψουν τα προγράμματα εμβολιασμού των πληθυσμών, και μάλιστα σε ποσοστό μεγαλύτερο του 70%.

● Οι μεταλλάξεις που διπλασιάζουν τη μεταδοτικότητα του ιού έχουν εμφανιστεί πολύ ταχύτερα από την εξέλιξη του όποιου εμβολιαστικού προγράμματος.

● Καμία προς το παρόν μελέτη δεν έχει διαπιστώσει ότι τα δεδομένα (και ήδη χρυσοπληρωμένα) εμβόλια είναι αποτελεσματικά και με τις μεταλλάξεις του ιού.

Άγριος πόλεμος

Δεδομένων τούτων ξεκίνησε ένας «πολυεπίπεδος πόλεμος», στον οποίο προς το παρόν έχουμε τη δυνατότητα μόνο να «ακούμε» τα πυρά, χωρίς να μπορούμε να διακρίνουμε επακριβώς το πεδίο της μάχης και το... αίμα. Σ' αυτόν τον «πόλεμο» μάχονται:

1. Οι πολυεθνικές του φαρμάκου μεταξύ τους προκειμένου να εξασφαλίσουν προνομιακή θέση (καταρχάς στη δημόσια χρηματοδότηση) στην αγορά.

2. Τα κράτη μεταξύ τους προκειμένου να εξασφαλίσουν τις απαραίτητες ποσότητες του προϊόντος.

3. Τα κράτη με τις φαρμακοβιομηχανίες για τους όρους και τις προτεραιότητες της διανομής.

Τα προβλήματα άρχισαν να βγαίνουν στην επιφάνεια όταν άρχισαν οι καθυστερήσεις στις παραδόσεις των συμπεφωνημένων ποσοτήτων εμβολίων. Ο πρώτος «εκνευρισμός» των Βρυξελλών είχε να κάνει με τις μειωμένες κατά 30% έως 40% παραδώσεις εμβολίων από την Pfizer, γεγονός που ανέτρεπε τις στρατηγικές εμβολιασμού σε όλη την Ευρώπη.

Μερικές (δύο με τρεις) βδομάδες πριν αρχίσει να διαπιστώνεται η «αδυναμία» της Pfizer να εφοδιάσει την ευρωπαϊκή αγορά με τις συμπεφωνημένες ποσότητες εμβολίων, η πολυεθνική φαρμακευτική εταιρεία έκλεινε συμφωνία με την απερχόμενη αμερικανική διοίκηση του Ντόναλντ Τραμπ για προμήθεια του αμερικανικού κράτους με 100 εκατομμύρια επιπλέον δόσεις εμβολίων.

Σύμφωνα με δημοσίευμα των «New York Times» βασικό κομμάτι της συμφωνίας ήταν η προνομιακή πρόσβαση της Pfizer στις απαιτούμενες πρώτες ύλες για την παραγωγή των εμβολίων.

Μπακαλίστικη λογική

Η ένταση στις διαμάχες (μεταξύ κρατών και μεταξύ κρατών - πολυεθνικών) για την πρόσβαση σε επαρκείς ποσότητες εμβολίων κορυφώθηκε όταν εμφανίστηκε στην αγορά και το προϊόν της AstraZeneca, το οποίο έσπευσε να «καπαρώσει» η Βρετανία με ταχύτατες διαδικασίες έγκρισης που δεν θέλησε (ποιος ξέρει γιατί;) να ακολουθήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Την ίδια στιγμή που διαπιστώνεται η μη πρόσβαση σε επαρκείς ποσότητες εμβολίων το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου Νόσων ανακοίνωσε ότι πρέπει να προετοιμαστούμε για «πολλαπλές μεταλλάξεις του ιού», που πιθανώς θα είναι και πιο μεταδοτικές, γεγονός που οδήγησε τους Ευρωπαίους:

● Να προωθούν μαζικά τεστ για να εντοπιστούν οι νέες μεταλλάξεις.

● Να προτρέπουν τον κόσμο να φοράει ενισχυμένες χειρουργικές μάσκες.

● Να κλείνουν σύνορα απαγορεύοντας μη απαραίτητα ταξίδια με χώρες που έχουν έξαρση του ιού.

Στο μεταξύ, υπό την πίεση της ανάγκης, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκου επιταχύνει τις διαδικασίες για αδειοδότηση του εμβολίου της AstraZeneca. Ωστόσο η εταιρεία ανακοινώνει ότι, λόγω «μειωμένης παραγωγικής απόδοσης» σε ένα εργοστάσιό της στην Ευρώπη και χωρίς να δώσει παραπάνω λεπτομέρειες, δεν είναι σε θέση να προσφέρει τις συμπεφωνημένες ποσότητες εμβολίων. Προφανώς είχαν... προλάβει οι Βρετανοί.

Για την αντιμετώπιση των προφανών ελλείψεων υιοθετήθηκαν ακόμη και μπακαλίστικες λογικές, καθώς ξαφνικά ανακοινώθηκε ότι οι πέντε δόσεις ανά φιαλίδιο της Pfizer μπορούν να γίνουν έξι.

Μια «πρόταση» που επίσης έπεσε στο τραπέζι ήταν να διπλασιαστεί ο χρόνος μεταξύ πρώτης και δεύτερης δόσης εμβολιασμού έτσι ώστε να εμβολιαστεί περισσότερος κόσμος, έστω κι αν η αποτελεσματικότητα του εμβολίου μειώνονταν σε σημαντικό ποσοστό.

Με τέτοιες μεθόδους προφανώς το πρόβλημα δεν επιλύθηκε, αλλά, αντίθετα, πολλαπλασίασε την ένταση της διαμάχης, η οποία αποκάλυψε και τα όρια των κυβερνήσεων να τα βάλουν με την «αγορά», που εξάλλου αποτελεί και την ιδεολογική βάση και αφετηρία τους.

Κάπως έτσι λοιπόν εγκαταλείφθηκαν άρον - άρον οι σκέψεις για απαγόρευση εξαγωγών εμβολίων που παρασκευάζονται σε ευρωπαϊκό έδαφος προς τρίτες χώρες αν δεν είναι πλεονάζουσες, αν δηλαδή δεν έχουν καλυφθεί προηγουμένως οι ανάγκες των χωρών της Ε.Ε.

Οι εν λόγω σκέψεις απορρίφθηκαν αυτόματα από τις πολυεθνικές, των οποίων η προσοχή προφανώς δεν επικεντρώνεται στους εκατοντάδες εκατομμύρια κατοίκους της ευρωπαϊκής αγοράς, αλλά στους πολλαπλάσιους της Ινδίας, της νοτιοανατολικής Ασίας και της Κίνας...

Συμπέρασμα: Η υγεία είναι αγαθό, αρκεί να είσαι σε θέση να το αγοράσεις...