Άρνηση απογραφής - τι έπαθαν ξαφνικά οι Έλληνες;

Τις δεκατίες του '70, του '80 και του '90, η συμμετοχή στην απογραφή ήταν ένα μεγάλο γεγονός. Ήταν οι εποχές που οι πολιτιστικοί σύλλογοι καταγωγής στα μεγάλα αστικά κέντρα είχαν πολλά μέλη και δύναμη, και που μεγάλες εκδρομές διοργανώνονταν για το 3ήμερο της απογραφής, προς τα μέρη καταγωγής. Πλοία, αεροπλάνα, πρακτορεία υπεραστικών λεωφορείων γέμιζαν και γινόταν ένα πανηγύρι, παρόμοιο (και ίσως μεγαλύτερο) απ' αυτό που γινόταν μέχρι πρόσφατα στις εκλογές. Τα πατρογονικά σπίτι ξανάνοιγαν, τα καφενεία και οι πλατείες γέμιζαν και η επαρχία ξαναζούσε παλιές στιγμές δόξας. Ήταν για πολλούς αδιανόητο να μην πάνε ν' απογραφούν στα χωριά τους γιατί ήξεραν ότι αυτό συνδεόταν με επιπλέον χρηματοδότηση για την κοινότητα (τότε) της περιοχής, ότι το κέντρο υγείας θα παρέμενε ανοιχτό για μερικά χρόνια ακόμα, και ότι το τοπικό σχολείο ίσως να είχε δασκάλους για μια μικρή περίοδο παραπάνω απ' ότι θα είχε υπό κανονικές συνθήκες. Επίσης, θα ήταν πιθανό ο αριθμός των βουλευτών της περιοχής να παρέμενε ο ίδιος για 2-3 ακόμα εκλογικές περιόδους, πράγμα που κάνει κατανοητό το γιατί και οι τοπικοί βουλευτές, αν δεν ενίσχυαν οικονομικά την όλη μετακίνηση, έκαναν τουλάχιστον "τα στραβά μάτια" απέναντι στο φαινόμενο.

Ακόμα όμως και αυτοί που δεν έφευγαν για το "τριήμερο", έκαναν το αυτονόητο. Παρέμεναν στο σπίτι για την ημέρα της απογραφής, περίμεναν τον απογραφέα υπομονετικά και απαντούσαν με προσοχή στις ερωτήσεις. Και όταν η διαδικασία τελείωνε, έπαιρναν το χαρτί της απογραφής και συνέχιζαν το Σάββατο ή την Κυριακή τους κανονικά, και αν έβγαιναν έξω και στο δρόμο τους σταματούσε η αστυνομία (που τότε έκανε ελέγχους ώστε να μην "χάνονται άτομα" από την απογραφή ή να μην διπλοαπογράφονται κάποιοι) έδειχναν το χαρτί. Κανείς τους δεν φορολογήθηκε επιπλέον επειδή συμμετείχε στην απογραφή, σε κανέναν δεν έκλεψαν την περιουσία επειδή είχαν μπει στο σπίτι του να τον απογράψουν, ούτε κανείς τους πήρε οικότροφη "μια οικογένεια μουσουλμάνων επειδή το σπίτι του ήταν μεγάλο".

Και σίγουρα κανένας (σχεδόν) δε σκέφτηκε να ΜΗΝ απογραφεί, για τους λόγους που αναφέραμε παραπάνω και οι οποίοι έχουν βρει μεγάλο αριθμό ανθρώπων να τους πιστεύουν, και μάλιστα ένθερμα. Και ήταν εποχές που πολλοί άνθρωποι είχαν χαμηλό επίπεδο μόρφωσης, αφού για διάφορους λόγους η πρόσβαση στην εκπαίδευση ήταν περιορισμένη, και που η σχέση μεγάλου κομματιού του πληθυσμού με το οργανωμένο κράτος ήταν προβληματική, λόγω εμφυλίου, αστυνομοκρατίας και Χούντας. 

Η αλήθεια είναι ότι στις δύο τελευταίες απογραφές (του '00 και του '10), υπήρχαν παράνομοι μετανάστες που τις μέρες της απογραφής κρύβονταν, γιατί είχαν φόβο απέλασης (πράγμα λανθασμένο γιατί με βάση την αρχή της απογραφής δεν υπάρχει ταυτοποίηση στοιχείων ούτε έλεγχος νομιμότητας παραμονής).

Έτσι τα όσα συμβαίνουν αυτή την απογραφική περίοδο προκαλούν έκπληξη και στεναχώρια. Άλλαξε τόσο πολύ η κοινωνία που πλέον δεν κατανοεί την ανάγκη της απογραφής; Γίναμε τόσο εύπιστος λαός που πλέον πιστεύουμε ότι ανοησία κυκλοφορεί στα κοινωνικά δίκτυα και κυρίως στο Facebook, χωρίς να μπορούμε να συμπεριλάβουμε την πρότερη εμπειρία στην λήψη απόφασης για τη συμμετοχή μας ή όχι; Ή πανδημία και ο αποκλεισμός δημιούργησε μια "αντι-κοινωνική" και "αντί-συμμετοχική" κοινωνία; 

Γιατί προφανώς είναι περιττό να επαναλάβει κανείς τη ματαιότητα της επιχειρηματολογίας περί φακελώματος, «Μεγάλου αδελφού», μηχανισμών ελέγχου από το κράτος κ.ά., όταν τόσα εκατομμύρια Ελληνες έχουν βγάλει στη φόρα τα προσωπικά τους και σχεδόν κάθε πτυχή της καθημερινότητάς τους, των πεποιθήσεων και των πολιτικών τους αντιλήψεων, στο Facebook, στο Τwitter, στο Instagram και όποια άλλη πλατφόρμα υπάρχει και συμμετέχει μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού. 

Βέβαια στα παραπάνω πρέπει να βάλουμε και μια άλλη παράμετρο. Αυτή του πρόχειρου τρόπου με τον οποίο το κράτος χειρίστηκε την απογραφή: Το μεγάλος βάρος που δόθηκε στην τεχνολογία, η πρόχειρη εκπαίδευση των απογραφέων (οι οποίο σε μεγάλο βαθμό είδαν τη συμμετοχή τους ως ένα εύκολο τρόπο να βγάλουν "χαρτζιλίκι" και όταν είδαν τα δύσκολα και το χρονοβόρο του πράγματος παραιτήθηκαν ομαδικά), το κλείσιμο του ματιού σε όσους δεν απογράφονταν αρχικά κ.ο.κ. δείχνουν ότι η έλλειψη σοβαρότητας που η κυβέρνηση χειρίζεται πολλά πράγματα, δυστυχώς πέρασε και σ' ένα γεγονός που συμβαίνει μια φορά τα 10 χρόνια. Και αυτό λέει πολλά για μια χώρα της οποίας η κυβέρνηση διαφημίζει μια Ελλάδα "2.0", αλλά δεν μπορεί να ολοκληρώσει επιτυχώς μια απογραφή εντός του προβλεπόμενου χρόνου ολοκλήρωσης...

Ειδικά στο θέμα της άρνησης απογραφής υπάρχει μια "ήξεις-αφήξεις" προσέγγιση: η απογραφή είναι μεν υποχρεωτική, πλην όμως δεν είναι σαφές αν οι «αρνητές» θα υποστούν κυρώσεις για την άρνησή τους.Όπως αναφέρεται από πολλούς απογραφείς, δεν υπήρξε σωστή οργάνωση και ενημέρωση τόσο για τον κόσμο όσο και για τους απογραφείς, ενώ η πλατφόρμα όπου καταγράφεται η πορεία της διαδικασίας αλλάζει συνεχώς. Έτσι ενώ στην αρχή υπήρχε η επιλογή «ΑΡΝΗΣΗ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ» για όποιον πολίτη δεν επιθυμούσε να συμμετάσχει στη διαδικασία, πριν από μερικές εβδομάδες αυτό άλλαξε, με αποτέλεσμα οι απογραφείς να είναι «υποχρεωμένοι» είτε να βρουν από τρίτους πληροφορίες για το άτομο που αρνήθηκε να απογραφεί είτε να γράψουν ό,τι γνωρίζουν, πράγμα αδύνατον, καθώς αν κάποιος έχει αρνηθεί να απογραφεί δεν μπορούν να γραφούν στοιχεία όπως το πόσα άτομα μένουν στο σπίτι, ποιες είναι οι ηλικίες τους κ.λπ. Η ΕΛΣΤΑΤ, σύμφωνα με πληροφορίες, έχει δώσει οδηγία να μην υπάρχει η επιλογή «ΑΡΝΗΣΗ» και να ολοκληρωθεί η διαδικασία άμεσα με όσο το δυνατόν περισσότερα στοιχεία γίνεται, διαφορετικά θα έπρεπε να παραιτηθεί ο απογραφέας, ακόμη και αν πήγε επανειλημμένως στο ίδιο σπίτι, δεν εντόπισε τους ενοίκους ή του αρνήθηκαν να απαντήσουν.

Και έτσι μ' αυτά και μ' αυτά, η άρνηση της συμμετοχής στην απογραφή έγινε "τζάμπα μαγκιά" και κάποιοι πανηγυρίζουν για το κακό που κάνουν στο δήμο τους, στην περιοχή που μένουν και τελικά στον ίδιο τους τον εαυτό...

Να που οι μετακλητοί κυβερνητικοί υπάλληλοι έγιναν και θέμα στο ευρωπαϊκό τύπο

Με το blog μας να έχει κλείσει αισίως τα 13 χρόνια, δεν είναι παράξενο πως έχουμε ασχοληθεί αναλυτικά και στο παρελθόν με τους κυβερνητικούς μετακλειτούς υπαλλήλους... Πολλές κυβερνήσεις στο πρόσφατο παρελθόν ξεκίνησαν τη θητεία τους υποσχόμενες να τους περιορίσουν αλλά καμία (συμπεριλαμβανομένης και του ΣΥΡΙΖΑ) φρόντισαν να τους περιορίσουν. Κι έτσι μπορεί η πανδημία να κλείνει το 2ο χρόνο της, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι κάποιοι δημοσιογράφοι, που δεν εξαρτώνται από τις λίστες Πέτσα, να ασχολούνται με το φαινόμενο αυτό...

Έτσι στο πελατειακό κράτος στην Ελλάδα εστιάζει σε πρόσφατο δημοσίευμά της, η εφημερίδα Tageszeitung. Σε ανταπόκρισή της από την Αθήνα υποστηρίζει ότι «στην Ελλάδα γιγαντώνεται o νεποτισμός. Στη διάρκεια της θητείας του ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δημιουργήσει μία πραγματική βιομηχανία κρατικών λειτουργών. Ποτέ άλλοτε δεν υπήρχαν τόσοι πολλοί μετακλητοί υπάλληλοι». Η έννοια του μετακλητού είναι άγνωστη στο γερμανικό κοινό και η εφημερίδα του Βερολίνου εξηγεί: «Πρόκειται για έναν κρατικό υπάλληλο, φιλικά προσκείμενο στο κυβερνών κόμμα. Όσο εκείνο κυβερνά, παραμένει κρατικός υπάλληλος. Όταν το κόμμα χάνει την εξουσία, χάνει και αυτός τη δουλειά του. Στην πραγματικότητα οι μετακλητοί είναι καθαρή σπατάλη χρημάτων, καθώς η Ελλάδα, μία χώρα δέκα εκατομμυρίων κατοίκων, έχει σχεδόν 600.000 δημοσίους υπαλλήλους. Οι θέσεις (των μετακλητών) αμείβονται με μισθούς παχυλούς για τα ελληνικά δεδομένα συν τα επιδόματα, οι απολαβές είναι σαφώς μεγαλύτερες από τις αντίστοιχες στον ιδιωτικό τομέα. Μία τόσο ονειρεμένη δουλειά προορίζεται κατά προτίμηση για συγγενείς ή κομματικούς στρατιώτες κάθε επαγγέλματος. Δεν έχει σημασία η προσωπική απόδοση και η επαγγελματική κατάρτιση. Το μόνο που μετράει είναι η επίδειξη πίστης και ο συγχρωτισμός με την εξουσία. Πρόκειται για μία κουλτούρα μετριότητας».

Στη συνέχεια ο ανταποκριτής της Tageszeitung γράφει ότι ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, «γόνος πολιτικής δυναστείας και ο ίδιος, ακολούθησε την παραδοσιακή συνταγή μετά τη νίκη του στις εκλογές και δημιούργησε μία πραγματική βιομηχανία μετακλητών. (…) Ποτέ άλλοτε δεν υπήρχαν στην Ελλάδα τόσοι πολλοί μετακλητοί. Η Μητσοτάκης είναι χειρότερος από όλους τους προκατόχους του, πολύ χειρότερος και από τον Τσίπρα, ο οποίος επίσης είχε εδραιώσει ένα σύστημα πελατειακών σχέσεων. Τον Ιούλιο του 2019, πριν αρχίσει η θητεία του Μητσοτάκη, υπήρχαν 1.710 μετακλητοί. Στα τέλη Οκτωβρίου του 2021 η κυβέρνηση Μητσοτάκη διέθετε 3.138. Σε αυτούς προστίθενται 1.641 πρόεδροι ή μέλη διοικητικών συμβουλίων σε άπειρα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και ημι-κρατικούς οργανισμούς».

 Πρώτη μούρη σε όλο αυτό ο γνωστός σε όλους  Γρηγόρης Ψαριανός (του οποίου η θητεία στο Ποτάμι έχει μείνει ιστορική, ενώ έχει περάσει από όλα τα κόμματα πριν καταλήξει στη ΝΔ). Ο κύριος αυτός, ο οποίος απέτυχε να εκλεγεί βουλευτής και διορίστηκε μετακλητός υπάλληλος στον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Π. Πικραμένο, όσο ήταν σε άλλα κόμματα ξεσπάθωνε εναντίον των διορισμών στο κράτος δηλώνοντας «φιλελεύθερος αντικρατιστής»! Από τότε βέβαια έχουν περάσει μερικά χρόνια, και είναι φυσικό οι απόψεις του να έχουν αμβλυνθεί...Το θέμα όμως είναι άλλο: θα υπάρξει απάντηση από κάποιο κυβερνητικό στέλεχος, το Γραφείο του Πρωθυπουργού ή τη Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης για το θέμα; 

Αμφιβάλλουμε αλλά ποτέ δεν ξέρεις...